Kamica układu moczowego u dzieci powstaje rzadziej niż u doros­łych. Najczęściej ujawnia się między 6 a 8 r. życia i ok. 12 r. życia, rzadko występuje w pierwszych latach życia. Wczesne rozpoznanie ka­micy u dzieci może nastręczać trudności ze względu na niewystępowa­nie typowych objawów.

Powstawaniu złogów w układzie moczowym sprzyja podwyższona za­wartość w moczu substancji, z których zbudowane są złogi, zastój mo­czu, zakażenie, które może prowadzić do powstania jądra krystalizacji, np. zbudowanego z bakterii, nabłonków lub śluzu, ograniczone poda­wanie płynów, co powoduje zagęszczenie moczu, a także zachwianie stabilności roztworu, jakim jest mocz. Na tę ostatnią przyczynę może się składać szereg czynników, takich jak zaburzenie właściwego sto­sunku poszczególnych składników moczu, zmniejszenie zawartości sub­stancji ochronnych (koloidów) w moczu, silnie alkaliczny lub silnie kwaśny odczyn moczu.

U dzieci kamienie powstają zwykle przy współistnieniu wad wrodzo­nych układu moczowego, które utrudniają odpływ moczu i stwarzają warunki jego zastoju. Przeważnie są to zwężenia moczowodu, odpływy pęcherzowo-moczowodowe, pęcherz neurogenny. Częściej niż u doros­łych kamica u dzieci spowodowana jest wrodzonymi zaburzeniami me­tabolicznymi, prowadzącymi do zwiększonego stężenia w moczu ja­kiejś substancji. Mogą to być szczawiany (hiperoksaluria), wapń (hiperkalcemia samoistna i hiperkalciuria samoistna), moczany (wrodzo­na hiperurykuria lub hiperurykemia), cystyna (cystynuria) i inne.

W zależności od składu chemicznego kamienie są przepuszczalne lub nieprzepuszczalne dla promieni rentgenowskich. Kamienie nie­przepuszczalne, czyli kontrastujące, po odpowiednim przygotowaniu chorego do badania są widoczne na zdjęciu rentgenowskim jamy brzusznej. Kamienie przepuszczalne dla promieni rentgena, nie kon­trastujące, uwidaczniają się dopiero na zdjęciu po urografii. Większe kamienie można stwierdzić badaniem USG. Zbadanie kamienia po je­go wydaleniu pozwala określić dokładnie skład chemiczny, co jest bardzo ważne dla ustalenia leczenia.

Objawy. Napady typowych bólów kolkowych występują jedynie u około połowy dzieci chorych na kamicę układu moczowego. U niektó­rych dzieci bólowi brzucha towarzyszy wzdęcie i wymioty, co może su­gerować ostre zapalenie wyrostka robaczkowego lub inne ostre stany w obrębie przewodu pokarmowego. Czasami ból nie występuje wcale i jedynie w moczu są obecne krwinki czerwone, a czasem leukocyty. Leukocyty w moczu dzieci chorych na kamicę są częstym objawem i nie zawsze jest to wyrazem zakażenia układu moczowego. Zakażenie układu moczowego jest nierzadkim powikłaniem w kamicy miedniczki nerkowej. Może też pojawiać się okresowo w kamicy moczowodu, gdy powstaje zwężenie jego światła, powodując zastój moczu w miedniczce. Zamknięcie światła obu moczowodów przez kamienie może prowadzić do bezmoczu i ostrej zanerkowej niewydolności nerek. Kamienie w pę­cherzu moczowym wywołują zaburzenia w oddawaniu moczu.

Leczenie kamicy nerkowej zależy od umiejscowienia kamieni, ich wielkości i składu chemicznego. Obecność dużych kamieni, rozwój wo­donercza, nieskuteczność leczenia zachowawczego są wskazaniem do leczenia operacyjnego. Leczenie zachowawcze polega na sto­sowaniu leków rozkurczających, podawaniu dużej ilości płynów, zale­caniu skakania przez skakankę po gorącej kąpieli. Przy współistnieją­cym zakażeniu układu moczowego są stosowane leki przeciwbakteryjne. Kamienie cystynowe można rozpuścić stosując D-penicylaminę, alkalizując mocz i podając bardzo duże ilości płynów.

Zapobieganie kamicy u dzieci wydalających obficie drobne krysz­tały złogów i zapobieganie nawrotom kamicy (po usunięciu kamieni) polega na obfitym podawaniu płynów i zmianie odczynu moczu, tak aby zwiększyć rozpuszczalność złogów.

Celowość zakwaszenia lub alkalizacji moczu zależy od składu che­micznego kamieni. Podawanie dużej ilości witaminy C lub metioniny, leków zakwaszających mocz, jest stosowane przy występowaniu w mo­czu złogów z fosforanu wapnia i fosforanu amonowo-magnezowego. Podawanie cytrynianu sodu, cytrolitu lub uralitu — leków alkalizujących mocz, jest wskazane w kwasicy moczanowej i cystynowej. Złogi szczawianowe wytrącają się i w kwaśnym i w alkalicznym moczu i dlatego w tym przypadku bezcelowe jest podawanie środków powodu­jących alkalizację lub zakwaszenie moczu.

We wszystkich rodzajach kamicy bardzo ważne jest, aby dziecko spożywało dużo płynów, aby przyuczyć je do picia wód mineralnych przy posiłkach, aby piło w szkole, przed snem i w razie przebudzenia się również w nocy.

Stosowanie diety ograniczającej ilość substancji, z których zbudo­wane są kamienie, jest mało skuteczne. Korzystne jest natomiast niespożywanie w nadmiarze produktów bogatych w wapń i szczawiany, takich jak mleko i jego przetwory (wapń i fosfor), szczaw, szpinak, rabarbar, czekolada, kakao (szczawiany), oraz produktów mogących być źródłem kwasu moczowego, np. wątróbka i móżdżek. Przy istnieniu wad układu moczowego należy zapobiegać zastojowi moczu oraz zaka­żeniom.