W czasie oddawania moczu wzrasta ciśnienie w pęcherzu moczo­wym, następuje zamknięcie ujść moczowodów do pęcherza i otwarcie cewki moczowej. W warunkach prawidłowych mocz nie cofa się z pęcherza do moczowodów. Zam­knięcie ujść moczowodu trwa ok. 20 s dłużej niż oddawanie moczu. Przy zaburzeniu tego mechanizmu, przy zwiększonym ciśnieniu w pę­cherzu w czasie oddawania moczu — mocz wraca z pęcherza do mo­czowodów, następuje odpływ pęcherzowo-moczowodowy, zwany refluksem. Przy zaburzeniach znacznego stopnia mocz cofa się do moczowodu nie tylko w czasie oddawania moczu. Może odpływać do miedniczki, zalegać w niej, powodować jej deformację oraz poszerzenie i wydłużenie moczowodu. Po zakończeniu oddawania moczu, mocz z miedniczki i moczowodu spływa do pęche­rza i zalega w nim. Jeśli dołączy się zakażenie, łatwo przenosi się ono do miedniczki, a stamtąd do nerki powodując jej uszkodzenie. Lecze­nie tych zakażeń układu moczowego bywa niekiedy trudne. Ciśnienie moczu w moczowodzie i miedniczce jest podwyższone, co niekorzystnie wpływa na czynność nerki. Postępujące poszerzanie i wydłużanie się moczowodu powoduje jego kręty przebieg z pozaginaniami i przewęże­niami, głównie w okolicy ujścia miedniczkowo-moczowodowego. Może to błędnie sugerować zwężenie tego ujścia.

Wsteczny odpływ pęcherzowo-moczowodowy jest częstą wadą u nie­mowląt i dzieci w pierwszych latach życia. Częściej występuje u dzie­wczynek niż u chłopców. Usposabia, jak każdy zastój moczu w dro­gach moczowych, do nawracających zakażeń układu moczowego. Cza­sami wsteczny odpływ występuje przejściowo w okresie zakażenia układu moczowego wskutek upośledzonej czynności pęcherza moczo­wego i ustępuje po opanowaniu zakażenia. Odpływ taki nazywa się odpływem śródzapalnym.

Objawy odpływu pęcherzowo-moczowodowego są w części przypad­ków nieuchwytne, w innych nietypowe i łatwo je przeoczyć lub nie do­cenić. Należą do nich nawracające zakażenia układu moczowego, za­burzenia w oddawaniu moczu, moczenie nocne, bóle brzucha lub w okolicy lędźwiowej, stany gorączkowe.

Odpływ pęcherzowo-moczowodowy w części przypadków ustępuje z wiekiem wskutek dojrzewania i poprawy działania ujścia pęcherzowe­go moczowodów. Skuteczne zapobieganie nawrotom zakażeń sprzyja ustąpieniu odpływu. Przy nie w pełni sprawnej czynności ujścia mo­czowodu do pęcherza zakażenie układu moczowego Czynność tę pogar­sza, powoduje wystąpienie odpływów zapalnych i opóźnia dojrzewanie ujść pęcherzowych moczowodu.

Rozpoznanie odpływów pęcherzowo-moczowodowych odbywa się na podstawie cystografii mikcyjnej, a ustalenie leczenia również na pod­stawie ultrasonografii lub urografii oraz pomiaru ujścia zewnętrznego cewki.

Leczenie odpływów pęcherzowo-moczowodowych polega na zapew­nieniu prawidłowego odpływu moczu przez cewkę. Jeśli istnieje w niej przeszkoda lub zwężenie, należy je usunąć. Dziecko nie powinno prze­trzymywać moczu, do czego ma skłonność. Trzeba je przyuczyć do od­dawania moczu co 2-3 godz. oraz do powtórnego oddania moczu w chwilę po opróżnieniu pęcherza, co zmniejsza zaleganie moczu w pę­cherzu. Ponieważ w zalegającym moczu łatwo dochodzi do rozwoju bakterii, należy zapobiegać nawrotom zakażeń. Wymaga to bardzo starannego utrzymywania czystości w okolicy ujścia zewnętrznego cewki oraz podawania dostatecznej ilości płynów do picia, co zwiększa ilość wydalanego moczu i zmniejsza jego zagęszczenie utrudniając roz­wój bakterii. Rozwojowi bakterii przeciwdziała też zakwaszenie moczu poprzez podawanie do spożycia dużych dawek witaminy C oraz soków owocowych bogatych w tę witaminę, a mianowicie z czarnej porzecz­ki, owoców cytrusowych, żurawin. Okresowo lub stale stosowane są też leki zakwaszające mocz, a także chemioterapeutyki, natomiast w okresach nawrotów zakażeń — antybiotyki.

Jeśli odpływowi pęcherzowo-moczowodowemu towarzyszy deforma­cja moczowodu lub miedniczki nerkowej, jeśli wziernikowanie pęche­rza wykazuje nieprawidłowości ujścia moczowodu i jeśli mimo prawid­łowego leczenia nawracają zakażenia układu moczowego, leczenie po­winno być operacyjne.