Zakażenia układu moczowego

Zakażenie układu moczowego najczęściej wywołuje pałeczka okrężnicy, rzadziej inne bakterie Gram-ujemne, wyjątkowo Gram-dodatnie. Bakterie dostają się zwykle tzw. drogą wstępującą poprzez cew­kę moczową. Zakażenie drogą zstępującą, czyli krwiopo­chodne, zdarza się tylko u noworodków oraz przy posocznicy, będą­cej ogólnym zakażeniem organizmu z występowaniem bakterii we krwi.

Do cewki moczowej bakterie chorobotwórcze dostają się przy odczy­nach zapalnych w otoczeniu cewki (zapalenie sromu i pochwy, zapale­nie żołędzi prącia). Wtargnięciu i rozwojowi bakterii sprzyja utrudnio­ny odpływ i zastój moczu w każdym odcinku układu moczowego. Już niewielkie zaleganie moczu w pęcherzu stwarza korzystne warunki dla rozwoju zakażenia. Spowodowany przez bakterie stan zapalny pę­cherza zmniejsza sprawność mechanizmu przeciwdziałającego cofaniu się moczu do moczowodu. U niektórych chorych powoduje to rozwój zapalnego odpływu pęcherzowo-moczowodowego i szerzenie się zaka­żenia do miedniczki nerkowej, a następnie do rdzenia nerki. U więk­szości dzieci nawracające zakażenia układu moczowego nie prowadzą do trwałego uszkodzenia nerki. Czasami proces zapalny postępujący od miedniczki nerkowej, zwany odmiedniczkowym zapale­niem nerek, ma charakter przewlekle postępujący i prowadzi do przewlekłej niewydolności nerek już w okresie dzieciństwa. Dzieje się tak zwykle u dzieci z wadami układu moczowego, głównie ze znaczne­go stopnia odpływem pęcherzowo-moczowodowym, z zastawką cewki moczowej, z pęcherzem neurogennym.

Objawy zakażenia układu moczowego u części dzieci są nietypo­we, co utrudnia wczesne ustalenie rozpoznania. U niektórych niemow­ląt dominują objawy nie związane z układem moczowym: wymioty, brak łaknienia, bladość, gorączka, żółtaczka i czasem częste oddawa­nie moczu z płaczem i niepokojem. Równie często chorują niemowlęta obu płci. W późniejszych okresach życia znacznie częściej chorują dziewczynki. U dzieci w wieku szkolnym dominują przeważnie objawy ze strony pęcherza: częste, bolesne parcie na mocz, popuszczanie mo­czu, moczenie nocne. Rzadziej choroba przebiega z wysoką gorączką i bólami w okolicy lędźwiowej. U niektórych dzieci kolejne nawroty za­każenia przebiegają w różny sposób: całkowicie bez uchwytnych obja­wów, z zaburzeniami w oddawaniu moczu, z gorączką i bólami lub je­dynie ze złym samopoczuciem i bladością.

Rozpoznanie zakażenia układu moczowego opiera się przede wszystkim na badaniu ogólnym moczu i jego posiewie. Badanie ogólne wykazuje zwykle niewielką ilość białka, leukocyty, czasem krwinki czerwone. Dużą wartość dla rozpoznania i ustalenia sposobu leczenia ma posiew moczu, uwzględniający liczbę bakterii w 1 ml moczu.

Miarodajność badania zależy od prawidÅ‚owego pobrania moczu. BezpoÅ›rednio po dokÅ‚adnym podmyciu mocz powinien być pobrany do jaÅ‚owego naczynia — ze Å›rodkowego strumienia, tzn. naczynie należy podstawić pod strumieÅ„ moczu dopiero po spÅ‚ukaniu cewki przez pierwszÄ… partiÄ™ oddanego moczu. Naczynie (probówkÄ™, butelkÄ™, sÅ‚oik) trzeba nastÄ™pnie zamknąć wyjaÅ‚owionym (wygotowanym) korkiem, uważajÄ…c, by nie „zabrudzić” go przez dotkniÄ™cie. Aby u uniemowlÄ™cia możliwe byÅ‚o prawidÅ‚owe pobranie moczu ze Å›rodkowego strumienia, dziecko należy trzymać na rÄ™ku w pozycji siedzÄ…cej z odwiedzionymi nogami, oczekujÄ…c na moment, gdy zacznie oddawać ‚mocz. Starsze dziewczynki powinny oddawać mocz w szerokim rozkroku.

Po pobraniu mocz trzeba jak najszybciej odnieść do laboratorium, utrzymując go w chłodzie. Liczba bakterii (bakteriuria) powyżej 10000 (104) na ml przemawia za zakażeniem układu moczowego, a 100000 (105) na ml i powyżej stanowi pewną podstawę rozpoznania. W przewlekłym odmiedniczkowym zapaleniu nerek również niższe war­tości mogą mieć znaczenie rozpoznawcze, jeśli w kolejnych posiewach powtarza się ten sam drobnoustrój. Badanie to jest w pełni miarodaj­ne tylko w okresie, gdy nie stosuje się leków przeciwbakteryjnych. Dlatego mocz na posiew musi być pobrany przed rozpoczęciem lecze­nia. U części dzieci bakteriurii nie towarzyszą zmiany w ogólnym ba­daniu moczu ani objawy kliniczne. Taka bezobjawowa bakteriuria mo­że samoistnie ustąpić, mimo to u małych dzieci powinna być leczona, gdyż czasami przechodzi w pełnoobjawowe zakażenie układu moczo­wego. U dziewcząt w wieku szkolnym bezobjawowa bakteriuria nie wymaga leczenia.

Leczenie zakażeń układu moczowego polega na stosowaniu le­ków przeciwbakteryjnych, podawaniu dużych ilości płynów do picia, a w pierwszym okresie choroby na leżeniu w łóżku. Po zakończonym le­czeniu powinna być wykonana urografia lub USG i cystografia w celu wykrycia ewentualnych wad. Dzieci z wadą układu moczowego do czasu chirurgicznej korekcji wady powinny być leczone profilaktycz­nie w celu zapobiegania nawrotom zakażeń i okresowo mocz ich powi­nien być kontrolowany. Dzieci bez uchwytnej wady układu moczowe­go, ale z nawracającymi zakażeniami układu moczowego, również mu­szą być leczone profilaktycznie. Leczenie to polega na podawaniu du­żej ilości płynów, stosowaniu dużych dawek witaminy C, przestrzega­niu higieny osobistej i stosowaniu leków przeciwbakteryjnych. Sku­teczność zapobiegania powinna być sprawdzana przez okresowe ogól­ne badanie moczu i posiew.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.