Organizacja podstawowej opieki zdrowotnej nad dzieckiem jest w Polsce zróżnicowana i zależy od miejsca zamieszkania dziecka (miasto, wieś) oraz od środowiska, w którym ono przebywa lub uczy się (rodzi­na, zakład nauczania i wychowania). Polska jest podzielona na obwo­dy profilaktyczno-lecznicze związane z podziałem administracyjnym kraju. Podstawową opiekę zdrowotną w zdrowiu i chorobie (profilak­tyczną i leczniczą) sprawuje rejonowa służba zdrowia w mia­stach oraz ośrodki zdrowia na wsi.

W miastach podstawowÄ… opiekÄ™ lekarskÄ… nad dziećmi zapewniajÄ… lekarze pediatrzy w poradniach dla dzieci, a nad kobietami – leka­rze ginekolodzy rejonowych lub zakÅ‚adowych poradni dla kobiet („K”).

Na wsi opiekę zdrowotną nad dziećmi i nad kobietami sprawuje le­karz ogólny wiejskiego (gminnego) ośrodka zdrowia, przeszkolony w tzw. minimum pediatrycznymi położniczym. W miejsco­wościach będących siedzibą urzędu gminnego dąży się, aby w ośrodku zdrowia obok lekarza ogólnego pracował lekarz pediatra ewentualnie i ginekolog, którzy organizują odrębne poradnie dla dzieci oraz dla kobiet.

Wiejski (gminny) ośrodek zdrowia zajmuje się nie tylko lecze­niem chorych dzieci i działalnością profilaktyczną dla niemowląt, ale prowadzi również szczepienia ochronne, badania przesiewowe i bilanse zdrowia, sprawuje czynną opiekę nad dziećmi zakwalifikowanymi do grup dyspanseryjnych oraz prowadzi wielostronną działalność oświa­towo-zdrowotną. Wiejski ośrodek zdrowia współpracuje z najbliżej po­łożoną przychodnią miejską i ze szpitalem, do których kierowane są dzieci wymagające specjalistycznych porad lekarskich i badań diagno­stycznych.

Lekarze i pielÄ™gniarki wiejskiego (gminnego) oÅ›rodka zdrowia spra­wujÄ… również nadzór zdrowotny nad uczniami szkół podstawowych i innych zakÅ‚adów nauczania i wychowania, znajdujÄ…cych siÄ™ na tere­nie dziaÅ‚alnoÅ›ci oÅ›rodka. PoÅ‚ożna oÅ›rodka nadzoruje profilak­tycznie kobiety w ciąży (poradnia ,,C”).

Poradnie dla dzieci w miastach działają na obszarach zamieszka­łych przez ok. 3 — 10 tysięcy mieszkańców (ok. 1000—1500 dzieci w re­jonie). Poradnie te obejmują swoją opieką profilaktyczną i leczniczą wszystkie dzieci oraz prowadzą działalność oświatowo-zdrowotną dla rodziców, dotyczącą przede wszystkim prawidłowego żywienia, zasad higieny, zapobiegania chorobom, pielęgnowania niemowląt itd.

ZasadÄ… pracy poradni jest jak najwczeÅ›niejsze objÄ™cie opie­kÄ… zdrowotnÄ… każdego noworodka oraz nadzór nad rozwojem i stanem zdrowia indywidualnego dziecka zarówno w zdrowiu, jak i podczas choroby – przez tego samego lekarza. Opieka profilaktyczna polega na: kontrolowaniu rozwoju dziecka, wczesnym rozpoznaniu ewentualnych wad i zaburzeÅ„ rozwojowych a także innych odchyleÅ„ stanu zdrowia, na zapobieganiu chorobom infekcyjnym i niedoboro­wym, wykonywaniu szczepieÅ„ ochronnych itp. Opieka nad nie­mowlÄ™tami sprawowana jest systemem opieki patronażowej, która polega na okresowych badaniach lekarskich oraz na nadzorowaniu Å›rodowiska domowego przez pielÄ™gniarki i lekarza. Dzieciom obÅ‚ożnie chorym, gorÄ…czkujÄ…cym lub podejrzanym o choro­bÄ™ zakaźnÄ… – porady i zabiegi lecznicze udzielane sÄ… w domu.

Opieka zdrowotna nad dzieckiem w środowisku szkolnym

W przedszkolach, szkołach podstawowych i innych zakładach na­uczania i wychowania opieka profilaktyczna nad dziećmi jest organi­zowana według specjalnego programu medycyny szkolnej. Ogólny nadzór sanitarny w zakresie higieny szkolnej nad obiek­tami i warunkami nauczania sprawują terenowe placówki państwowej inspekcji sanitarnej (rejonowe stacje sanitarno-epidemiologiczne).

Bezpośrednio w szkołach zatrudniane są pielęgniarki i hi­gienistki szkolne.

Opiekę nad dziećmi i młodzieżą w innych zakładach nauczania i wychowania sprawują głównie lekarze rejonowi.