Niewydolność krążenia jest to niedostateczny rzut serca (ilość krwi wypływająca z serca na obwód podczas jednego skurczu) dla potrzeb organizmu. W jej powstaniu biorą udział cztery czynniki:
1) zwiększone obciążenie wstępne, tj. zwiększony napływ krwi do serca;
2) zwiększone obciążenie następcze, tj. pokonywanie przez serce zwiększonego oporu naczyniowego;
3) upośledzenie kurczliwości mięśnia sercowego;
4) zaburzenie przewodzenia bodźców w sercu.
Niewydolność krążenia u dzieci starszych może dotyczyć prawej komory (niewydolność prawokomorowa), lewej komory (niewydolność lewokomorowa) lub — najczęściej — obu komór.
Niewydolność lewokomorowa jest przeważnie spowodowaÂna wadami serca: zwężeniem zastawki tÄ™tnicy głównej, przetrwaÅ‚ym przewodem tÄ™tniczym Botalla, wadami zastawki dwudzielnej lub pierÂwotnÄ… kardiomiopatiÄ…. Jednym z wczeÅ›niejszych objaÂwów jest duszność wystÄ™pujÄ…ca po wysiÅ‚ku. Charakterystyczna jest napadowa duszność nocna wystÄ™pujÄ…ca po 1 — 2 godz. po zaÅ›niÄ™ciu. PrzyczynÄ… jej jest przemieszczanie siÄ™ krwi z koÅ„czyn dolnych do pÅ‚uc w pozycji leżącej. CzÄ™sto napadom dusznoÅ›ci towarzyszy stan skurczowy oskrzeli, rzężenie w pÅ‚ucach, kaszel, czasami krwioplucie. Może wystÄ…pić obrzÄ™k pÅ‚uc.
Niewydolność prawokomorowa jest spowodowana nadÂmiernym obciążeniem pracÄ… prawej komory, czÄ™sto w nastÄ™pstwie nieÂwydolnoÅ›ci lewokomorowej. Objawami sÄ…: poszerzenie i nadÂmierne wypeÅ‚nienie krwiÄ… naczyÅ„ żylnych, szczególnie szyi, obrzÄ™ki, najczęściej na nogach i twarzy zwiÄ…zane z zatrzymaniem wody, poÂwiÄ™kszenie wÄ…troby. Gdy znaczna ilość wody ulega zatrzymaniu, może gromadzić siÄ™ tworzÄ…c tzw. przesiÄ™ki w opÅ‚ucnej, otrzewnej (pÅ‚yn w jaÂmie brzusznej – wodobrzusze) oraz w osierdziu.
Niewydolność krążenia u noworodków i niemowlÄ…t jest to zaÂwsze niewydolność obu komór serca, niekiedy trudno wykrywalna, mogÄ…ca nasuwać podejrzenie chorób innych narzÄ…dów. Niewydolność krążenia u noworodków i niemowlÄ…t mogÄ… powodować: wrodzone waÂdy serca (najczęściej przeÅ‚ożenie wielkich pni tÄ™tniczych, koarktacja aorty, szeroki przewód tÄ™tniczy Botalla), zapalenie mięśnia sercowego, pierwotne kardiomiopatie, uogólnione zakażenie, zaburzenia rytmu serca (wrodzony blok serca, czÄ…stoskurcz napadowy).
Jednym z wczeÅ›niejszych objawów jest duszność (przyspieszenie liczby oddechów) wystÄ™pujÄ…ca również w spokoju i w czasie snu. Przy znacznie nasilonej dusznoÅ›ci wystÄ™puje charakterystyczne poruszaÂnie skrzydeÅ‚kami nosa i wciÄ…ganie doÅ‚ka szyjnego. DusznoÅ›ci towaÂrzyszy przyspieszenie czynnoÅ›ci serca. Czynność serca przekraczajÄ…Âca 180 na min może nasuwać podejrzenie czÄ™stoskurczu napadowego. MogÄ… pojawić siÄ™ obrzÄ™ki na twarzy, dÅ‚oniach, stopach — dziecko pozornie sprawia wrażenie dobrze odżywionego, „pulchnego”. CzÄ™sto wystÄ™puje nadmierne pocenie siÄ™. Charakterystyczne sÄ… również trudnoÅ›ci w ssaniu.
Leczenie niewydolności krążenia u dzieci wymaga umieszczenia dziecka w szpitalu. Polega ono na leżeniu w łóżku, stosowaniu leków nasercowych, moczopędnych, tlenu, w niektórych przypadkach leków rozszerzających naczynia krwionośne. Noworodki i niemowlęta karmi się często, w małych ilościach, czasem przez sondę. Niekiedy muszą być umieszczone w cieplarce ze stałym dopływem tlenu.