Blok przedsionkowo-komorowy, czyli blok serca, jest to zaburze­nie przewodzenia bodźców w układzie przewodzącym serca. Utrudnie­nie lub przerwanie przewodzenia bodźców najczęściej występuje w obrębie węzła przedsionkowo-komorowego.

Blok przedsionkowo-komorowy może być częściowy lub całkowity (zupełny).

Blok częściowy I stopnia polega na wydłużeniu przewodze­nia bodźców z przedsionków do komór. Po każdym skurczu przedsion­ka następuje skurcz komory, ale po nieco dłuższym czasie.

Blok częściowy II stopnia polega na tym, że nie każdy bo­dziec z przedsionków dochodzi do komór, w związku z czym czasami po skurczu przedsionków nie następuje skurcz komór.

W bloku I i II stopnia na ogół nie ma żadnych dolegliwości. Rozpoz­nanie ustala się na podstawie zapisu elektrokardiograficznego.

Blok całkowity, czyli blok III stopnia powstaje wtedy, gdy bodźce z przedsionków nie dochodzą do komór wskutek przerwa­nia przewodzenia w węźle przedsionkowo-komorowym. Przedsionki kurczą się pod wpływem bodźców powstających w węźle zatokowym, komory kurczą się pod wpływem bodźców powstających poniżej miej­sca przerwania przewodzenia. Ponieważ bodźce powstające w komo­rach mają mniejszą częstotliwość, czynność komór jest wolniejsza niż czynność przedsionków. Żaden bodziec z przedsionków nie powoduje pobudzenia komór.

Blok serca może być wrodzony lub nabyty, stały lub przemijający. Bloki nabyte mogą być następstwem różnych zakażeń, zabiegów operacyjnych na sercu. Przemijające bloki nabyte mogą powstawać pod wpływem różnych leków (np. glikozydów nasercowych). Bloki wrodzone można rozpoznawać już u płodu. Powstają one w następ­stwie wrodzonych nieprawidłowości układu przewodzącego serca. Do grupy bloków wrodzonych zalicza się również blok w przebiegu niektó­rych wad wrodzonych serca.

Część dzieci z całkowitym blokiem przedsionkowo-komorowym czuje się bardzo dobrze i poza zwolnieniem czynności serca w granicach 50 — 60 na minutę nie występują u nich inne objawy. Niektóre dzieci z czynnością komór poniżej 50 na minutę mogą wykazywać gorszą tole­rancję wysiłków fizycznych. Niemowlęta na ogół gorzej znoszą całko­wity blok serca i mogą u nich występować objawy niewydolności krą­żenia.

Dziecko z całkowitym blokiem serca powinno być pod systematycz­ną kontrolą kardiologiczną. Wynik 24-godzinnego ambulatoryjnego monitorowania zapisu EKG metodą Holtera decyduje o wyborze meto­dy leczenia. U dzieci, u których tą metodą zarejestrowano znaczne zwalnianie się rytmu serca, podejmuje się próbę stosowania leków przyspieszających czynność serca. Jeśli czynność serca zwalnia się tak, że przerwy pomiędzy skurczami serca wynoszą 3 lub więcej se­kund i występują napady utraty przytomności związane z niedotlenie­niem mózgu (zespół MAS), istnieją wskazania do wszczepienia rozrusz­nika serca.