Ocena mikrobiologiczna kału polega na poszukiwaniu bakterii chorobotwórczych, wirusów, pasożytów i ich jaj. W przypadku obec­ności bakterii chorobotwórczych w kale, często wykonywane jest tak­że oznaczenie ich wrażliwości na leki, tzw. antybiogram.

Badanie kaÅ‚u chemiczne pozwala wykryć obecność barwników krwi (tzw. „krew utajonÄ…”) oraz nadmierne wydalanie różnych substancji, np. tÅ‚uszczów, cukrów, kwasu mlekowego i in.

Ocena mikroskopowa. Wykrycie znaczniejszych ilości tłuszczów, kulek skrobi i włókien mięsnych może świadczyć o niesprawnym tra­wieniu i wchłanianiu pokarmów.

Istotną informacją jest także ocena kwasoty kału.

Badanie krwi

Wynik morfologicznego badania krwi pozwali wykryć nie­dokrwistość, zwiększoną liczbę białych ciałek oraz granulocytów kwasochłonnych. Pomocne są także badania oceniające stężenie bia­łek, cukru i cholesterolu we krwi. W ocenie chorób wątroby niezbędne są dane dotyczące stężenia barwników żółciowych we krwi (bilirubiny) oraz aktywności enzymów wytwarzanych przez komórki wątrobowe (aktywności transaminaz).

Próby czynnościowe

Próby oceniajÄ…ce sprawność trawienia i wchÅ‚aniania. Zasada ich polega na podaniu doustnym skÅ‚adników, których nastÄ™pnie „po­szukuje” siÄ™ we krwi. Umożliwia to ocenÄ™ sprawnoÅ›ci ich trawienia (w tym przypadku oznacza siÄ™ substancje z nich powstajÄ…ce) bÄ…dź wchÅ‚aniania. Najczęściej stosowanÄ… próbÄ… tego typu jest tzw. test z d-ksylozÄ…, cukrem prawie nie wykorzystywanym przez tkanki organizmu.

Test wodorowy jest to ocena czynnościowa trawienia węglowoda­nów. Po posiłku zawierającym laktozę (cukier mlekowy) analizuje się wydzielanie wodoru z powietrzem wydychanym.

Zgłębnikowanie żołądka. Badanie to wykonuje się zarówno w ce­lach rozpoznawczych (zob. niżej test Kaya), jak i leczniczych (płuka­nie żołądka w zatruciach, odsysanie zalegającej treści w żołądku w przypadkach niedrożności jelit, żywienie dożołądkowe wcześniaków i dzieci z zaburzeniami połykania). Badanie w celach rozpoznawczych wykonuje się na czczo, najczęściej na leżąco na lewym boku. Badanie to polega na wprowadzeniu gumowego zgłębnika dożołądkowego lub cewnika polietylenowego przez usta lub nos na głębokość zależną od wieku dziecka (odległość między nasadą nosa, a wyrostkiem mieczykowatym mostka + 10 cm). U małych dzieci cewnik może być wzmocnio­ny nakładką zapobiegającą przed jego przegryzieniem. Badanie to wy­konuje się zazwyczaj bez znieczulenia. Małym dzieciom przed zabie­giem podawane mogą być leki uspokajające i przeciwwymiotne.

Test Kaya. Zgłębnikowanie żołądka (zob. wyżej) pozwalające na ocenę wydzielania soku żołądkowego. Badanie przeprowadza się na czczo (kwasota spoczynkowa — BAO) oraz po maksymalnym pobudzeniu sekrecji pentagastryną (kwasota maksymalna -MAO).

Badanie treści dwunastniczej. Sonda dwunastnicza polega na wprowadzeniu cewnika przez usta lub nozdrza do żołądka, a na­stępnie na ułożeniu badanego na prawym boku. Cewnik po pewnym czasie przedostaje się do dwunastnicy (treść wypływająca wykazuje zmianę kwasoty na zasadową). Niekiedy pomocne w badaniu jest kon­trolowanie położenia cewnika na ekranie rentgenowskim.

Badanie treÅ›ci dwunastnicy ma na celu: 1) ocenÄ™ czynnoÅ›ci trzustki (w treÅ›ci dwunastniczej oznaczyć można aktywność enzymów trzustko­wych – amylazy, lipazy, trypsyny oraz ilość wydalanych przez trzust­kÄ™ wÄ™glanów), 2) stwierdzenie ewentualnych zmian zapalnych w dro­gach żółciowych (obecność ropy i bakterii), 3) poszukiwanie żywych pasożytów (trofozoitów) lamblii.

Test pankreatozymino-sekretynowy polega na ocenie wydziela­nia trzustki (za pomocą sondy dwunastniczej) na czczo (w spoczynku) i po maksymalnym pobudzeniu wydzieliny, co uzyskuje się przez wstrzyknięcie badanemu sekretyny bądź pankreatozyminy.