Wymioty. Jest to gwaÅ‚towne wydalenie nadtrawionej treÅ›ci pokar­mowej z żoÅ‚Ä…dka. Treść wymiotowana (wymiociny) może mieć różnÄ… zawartość: wymioty krwawe zawierajÄ… Å›wieżą krew, wymioty fu­sowate — krew zmienionÄ… przez kwas solny żoÅ‚Ä…dka (treść prawie czarna), wymioty żółciowe sÄ… zielone z domieszkÄ… żółci, wymioty kaÅ‚owe, z domieszkÄ… treÅ›ci jelitowej — brÄ…zowe – sÄ… bardzo groź­nym objawem Å›wiadczÄ…cym o niedrożnoÅ›ci jelit.

Przyczyną ostrych wymiotów jest zazwyczaj podrażnienie bądź stan zapalny błony śluzowej żołądka. Przyczyną uporczywych wymiotów u niemowląt może być utrudnienie w przechodzeniu treści żołądkowej do dwunastnicy (np. przerostowe zwężenie odźwiernika). Wymioty gwałtowne, zwłaszcza z zatrzymaniem oddawania stolca, są zawsze objawem groźnym, mogącym świadczyć o niedrożności jelit. Wymioty mogą być także objawem chorób ośrodkowego układu ner­wowego, np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, guza mózgu, wstrząsu mózgu.

Ulewanie jest to zwracanie niestrawionego pokarmu prawie na­tychmiast po jego przyjęciu. Spowodowane jest cofaniem się pokarmu z żołądka.

Przeżuwanie, ruminacja, polega na zwracaniu nadtrawionego po­żywienia i ponownym jego połykaniu. Występuje najczęściej u dzieci z przewlekłymi uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.

Odbijanie. Odbijanie puste występuje u niemowląt łapczywie ssą­cych na skutek połykania powietrza (aerofagia). Jest to cofanie się z żołądka do ust bańki powietrza; może prowadzić do ulewania. Odbijanie kwaśne występuje u dzieci starszych przy nadkwasocie. Odbijanie o smaku żółci jest to zarzucanie treści dwunastniczej do żołądka przy stanie zapalnym dwunastnicy lub wypadaniu śluzówki żołądka do dwunastnicy.

Czkawka to niegroźny objaw rytmicznego skurczu mięśni gardła. Często występuje u niemowląt w I kwartale życia na skutek braku właściwej koordynacji ruchów połykania.

Nudności są to zaburzenia często poprzedzające wymioty lub je za­stępujące. Nudnościom towarzyszy niejednokrotnie uczucie osłabie­nia, bóle brzucha, zlewne poty i inne odruchowe zjawiska.

Wzdęcie, kolka gazowa jest to powiększenie się obwodu brzucha wskutek nadmiernego wytwarzania się gazów w jelitach lub nieregulowanej koordynacji ruchów robaczkowych jelit (kolka pępkowa). U dzieci starszych wzdęcia mogą być następstwem załamania się jelita np. w następstwie siedzenia w zbyt małej ławce w pozycji pochylonej. Wzdęcie wymaga kontroli u lekarza w celu wykluczenia niedrożności czy zapalenia otrzewnej. Wzdęcie jest objawem bardzo przykrym i bo­lesnym, często połączonym z niepokojem i krzykiem dziecka (zwła­szcza u niemowląt).

Bóle brzucha. Ostre bóle są zawsze objawem niepokojącym, wyjątek stanowią ostre kłujące bóle w lewym podżebrzu u dzieci w wieku szkolnym, po długotrwałym biegu — tzw. kolka śledzio­nowa. Dzieci rzadko potrafią lokalizować miejsce największego bólu i wskazują przeważnie na pępek.

Ostre bóle brzucha w okolicy żołądka mogą być objawem za­palenia żołądka i dwunastnicy lub ostrego zatrucia pokarmowego, w okolicy na prawo od pępka — ostrego zapalenia wyrostka robaczko­wego, a ostre bóle brzucha rytmicznie nasilające się — niedrożności jelit. Ostre bóle brzucha nie lokalizowane są często następstwem wzdęcia.

Bóle brzucha przewlekle i nawracajÄ…ce u niemowlÄ…t mogÄ… być spowodowane nieprawidÅ‚owoÅ›ciami budowy anatomicznej jelit, a u dzieci starszych – lambliozÄ…, chorobÄ… wrzodowÄ… typu doros­łych, zapaleniem jelita koÅ„cowego, przepuklinÄ… rozworu przeÅ‚ykowe­go, przewlekÅ‚ym zapaleniem trzustki i innymi rzadziej spotykanymi przyczynami. Zdarza siÄ™ też, że nawracajÄ…ce bóle brzucha dzieci starsze niekiedy symulujÄ… bÄ…dź wyolbrzymiajÄ… w celu zwrócenia na siebie uwagi lub np. aby nie pójść do szkoÅ‚y.

Parcie jest to bolesny objaw połączony z wysiłkiem, występujący przed i w czasie oddawania stolca, np. przy zaparciu.

Stolce smoliste to stolce czarnobrunatne na skutek obecności krwi zmienionej przez procesy trawienne. Stolce smoliste świadczą o krwa­wieniu w górnych odcinkach przewodu pokarmowego.

Stolce krwawe zawierają świeżą krew. Świadczą o uszkodzeniu śluzówki jelit w dolnych odcinkach, np. przy owrzodzeniach zapal­nych, wrzodziejącym zapaleniu jelit typu dorosłych, polipach, pęknię­ciu śluzówki odbytu, żylakach odbytu, naczyniakach.

Biegunka to oddawanie przez dzieci 3 lub więcej wolnych stolców w ciągu 12 godz. lub oddanie nawet tylko jednego, ale nieprawidłowe­go stolca zawierającego domieszkę krwi, śluzu lub ropy. U nowo­rodków występowanie kilku, nawet kilkunastu wolnych stolców w ciągu doby może być zjawiskiem niechorobowym — biegunka fiz­jologiczna.

Biegunka ostra jest to biegunka trwająca krócej niż 10 dni.

Biegunka przewlekająca się i nawracająca. Nazwą tą określa się zarówno przewlekłe wodniste wypróżnienia z domieszką śluzu, krwi lub ropy, jak i nieprawidłowe wypróżnienia, związane z nietolerancją składników pożywienia (np. białka mleka) lub z niepra­widłowym trawieniem i wchłanianiem pokarmów. W obfitych papkowatych wypróżnieniach znajdują się niestrawione części pożywienia i znaczna domieszka tłuszczy — tzw. biegunka tłuszczowa.

Biegunka fermentacyjna to wydalanie stolców o zapachu kwaśnym, pienistych, często oddawanych pod ciśnieniem. Przyczyną jest niedostateczne trawienie cukrów, przede wszystkim cukru mlecz­nego — laktozy.

Odwodnienie organizmu to objaw groźny, wymagajÄ…cy leczenia szpitalnego. U niemowlÄ…t jest czÄ™sto nastÄ™pstwem uporczywych wy­miotów i ostrej biegunki. Objawem odwodnienia jest gwaÅ‚towny spa­dek masy ciaÅ‚a, skÄ…pe oddawanie moczu lub nieoddawanie go wcale, za­padniÄ™cie siÄ™ ciemienia, zapadniÄ™cie gaÅ‚ek ocznych, utrata blasku oczu, „zaostrzenie rysów twarzy”, suchość jÄ™zyka, karminowe wargi, ochrypÅ‚y gÅ‚os. FaÅ‚d skóry na brzuchu ujÄ™ty w dwa palce rozprostowuje siÄ™ powoli, pozostawiajÄ…c odciski palców („skóra plastelinowa”).

Zaparcie jest to utrudnione oddawanie stolca o twardej konsystencji.

Żółtaczka to nadmiar barwników żółciowych we krwi, powodujący żół­te zabarwienie skóry, twardówek oka, łez, śliny, ciemne zabarwienie mo­czu oraz odbarwienie stolca.

Żółtaczka fizjologiczna noworodków pojawia siÄ™ w 2 — 3 dniu życia i ustÄ™puje w 10-14 dniu życia. PrzyczynÄ… jest nadmierny rozpad krwinek czerwonych przy niedostatku enzymów przeksztaÅ‚cają­cych powstajÄ…ce barwniki żółciowe w żółć. JeÅ›li dziecko rodzi siÄ™ z ob­jawami żółtaczki – żółtaczka fizjologiczna przedwczesna — istnieje obawa konfliktu serologicznego. Obawa tego konfliktu bÄ…dź niedroż­noÅ›ci wrodzonej dróg żółciowych pojawia siÄ™ również przy zbyt dÅ‚ugo utrzymujÄ…cej siÄ™ żółtaczce fizjologicznej — tzw. żółtaczka opóź­niajÄ…ca siÄ™.

Żółtaczka mechaniczna. U niemowląt najczęstszą jej przy­czyną jest wrodzony brak lub niedorozwój dróg żółciowych bądź zaczopowanie ich przez zagęszczoną żółć. U dzieci starszych żółtaczkę mechaniczną mogą po­wodować: inwazja lamblii w drogach żółciowych, torbiele dróg żółcio­wych lub kamica dróg żółciowych.

Żółtaczka miąższowa jest spowodowana zmianami zapalny­mi w wątrobie. Jej przyczyną u niemowląt jest uogólnione zakaże­nie bakteryjne lub wirusowe, u dzieci starszych — zakażenie wirusem zapalenia wątroby lub zatrucia, np. grzybami albo lekami.

Żółtaczka hemolityczna jest wynikiem nadmiernego rozpa­du (hemolizy) krwinek czerwonych. Przyczyną u noworodków jest konflikt serologiczny, u niemowląt i dzieci starszych — najczęściej wrodzone zaburzenia zmniejszające czas życia krwinek oraz zakażenia i zatrucia (np. benzyną).

Brak łaknienia. Okresowy brak łaknienia jest częstym objawem u niemowląt otrzymujących zbyt dużą dawkę witaminy D, przekarmio­nych lub nieprawidłowo karmionych. Brak łaknienia bywa także wstępnym objawem zakażeń pokarmowych i zatruć.

„Fizjologiczny” brak Å‚aknienia obserwowany jest czÄ™sty w tzw. wieku poniemowlÄ™cym, kiedy to zmniejsza siÄ™ zapotrzebowanie energetyczne organizmu (1 — 3 r. życia). U dziewczÄ…t w wieku dojrze­wania niekiedy wystÄ™puje jadÅ‚owstrÄ™t psychiczny, zwÅ‚aszcza przy chÄ™ci szybkiego odchudzenia siÄ™ lub w sytua­cjach konfliktowych.

Upośledzenie stanu odżywiania. U niemowląt stan niedoży­wienia określany jest jako dystrofia, a wyniszczenie jako atrepsja. Przyczyną bywa niedostateczna ilość pożywienia, niepra­widłowe jego wykorzystywanie przez organizm, nadmierne zużycie w toku przewlekłych zakażeń (np. posocznice w I kwartale życia, zakażenie dróg moczo­wych u niemowląt).