Astma atopowa jest najczÄ™stszÄ… postaciÄ… astmy u dzieci (ok. 80%). Może wystÄ™pować już u niemowlÄ…t. W 60 – 70% przypadków rozÂpoczyna siÄ™ przed 6 r. życia. W pierwszych latach życia dzieci jest czÄ™stsza u chÅ‚opców, po okresie dojrzewania – u dziewczÄ…t. Dzieci, które w niemowlÄ™ctwie przebyÅ‚y wirusowe zakażenia ukÅ‚adu oddechoÂwego lub tzw. obturacyjne zapalenie oskrzeli, częściej zaÂpadajÄ… na astmÄ™. Astma charakteryzuje siÄ™ napadowym, odwracalÂnym, rozlanym zwężeniem Å›wiatÅ‚a oskrzeli z towarzyszÄ…cÄ… dusznoÅ›ciÄ… wydechowÄ…, kaszlem, licznymi furczeniami i Å›wistami wysÅ‚uchiwanyÂmi w klatce piersiowej. Zwężenie oskrzeli zależy od skurczu mięśni gÅ‚adkich oskrzeli, obrzÄ™ku Å›luzówki, obfitej, gÄ™stej wydzieliny wypeÅ‚ÂniajÄ…cej Å›wiatÅ‚o oskrzeli i nacieczenia komórkami zapalnymi bÅ‚ony Å›luzowej. Zakażenia nasilajÄ… znacznie ten odczyn. PodÅ‚ożem tych zaburzeÅ„ jest nadmierna wrażliwość oskrzeli na różne bodźce, tzw. nadreaktywność oskrzeli. WzmagajÄ… jÄ… zakażenia i różne czynniki drażniÄ…ce, jak zanieczyszczenia powietrza, dym tytoniowy i inne.
Typowy napad astmy wystÄ™puje nagle, czÄ™sto w nocy, może być poprzedzony kaszlem lub wodnistym katarem, u dzieci czÄ™sto zaÂkażeniem górnych dróg oddechowych. DusznoÅ›ci towarzyszy wyraźnie utrudniony wydech, kaszel, odpluwanie lepkiej wydzieliny. Dziecko przyjmuje pozycjÄ™ siedzÄ…cÄ…, unosi ramiona, uruchamia pomocnicze mięśnie oddechowe (porusza skrzydeÅ‚kami nosa, wciÄ…ga miÄ™dzyżebrza i doÅ‚ki nadobojczykowe), poci siÄ™, czÄ™sto jest niespokojne. OdkrztuszeÂnie wydzieliny lub podanie leków rozkurczowych Å‚agodzi objawy. W cięższych przypadkach na twarzy i obwodowych częściach koÅ„czyn pojawia siÄ™ sinica, utrzymuje siÄ™ duszność i mÄ™czÄ…cy kaszel. Bardzo ciężkie napady astmy ze znacznÄ… obturacjÄ…, tj. zwężeniem Å›wiatÅ‚a oskrzeli mogÄ… prowadzić do takiego upoÅ›ledzenia przepÅ‚ywu powietrza przez oskrzela, że gwaÅ‚townie zmniejsza siÄ™ utlenowanie krwi w pÅ‚ucach, narasta sinica, dochodzi do groźnych zaburzeÅ„ bioÂchemicznych we krwi, nasilonej dusznoÅ›ci, czasem nawet d<? utraty Å›wiadomoÅ›ci wynikajÄ…cej z niedotlenienia mózgu. Jest to zagrażajÄ…cy życiu stan astmatyczny, wymagajÄ…cy natychmiastowego leczeÂnia w szpitalu.
PodstawÄ… rozpoznania astmy atopowej jest charakterystyczny obraz kliniczny choroby (typowe napady i okresy poprawy), wywiad rodzinny potwierdzajÄ…cy wystÄ™powanie chorób alergicznych wÅ›ród krewnych, dodatnie testy skórne punktowe z alergenami wziewnymi lub pokarmowymi (po 15 min zaczerwienienie i bÄ…bel), podwyższony poziom przeciwciaÅ‚ IgE, wzrost eozynofilii we krwi (powyżej 5%) i tkankach. U dzieci starszych (po 7-8 r. życia) pomocne w rozpoznaÂwaniu sÄ… badania czynnoÅ›ciowe ukÅ‚adu oddechowego, próby prowokaÂcyjne z podejrzanymi alergenami lub histaminÄ…. Przy współistniejÄ…Âcych czÄ™sto u dzieci ogniskach zakażenia (np. zapalenie zatok, nawraÂcajÄ…ce anginy, ropny katar) konieczne sÄ… posiewy z tych ognisk w ceÂlu ustalenia rodzaju bakterii i ich wrażliwoÅ›ci na antybiotyki.
Leczenie napadu dusznoÅ›ci polega na podawaniu leków rozkurÂczowych (np. eufilina lub salbutamol), rozrzedzajÄ…cych wydzielinÄ™ i wykrztuÅ›nych (np. flegamina), dostatecznym nawodnieniu dziecka (poÂdawanie picia) i nawilżaniu powietrza, którym oddycha, wietrzeniu. W razie zakażenia stosowane sÄ… ponadto salicylany lub antybiotyki. W okresach miÄ™dzynapadowych należy starać siÄ™ usunąć przypuszczalne alergeny z otoczenia dziecka, systematycznie prowadzić gimnastykÄ™ oddechowÄ… z odpowiednim zestawem ćwiczeÅ„ poprawiajÄ…cych czynÂność ukÅ‚adu oddechowego i uÅ‚atwiajÄ…cych oddychanie w czasie napaÂdu. Okresowo wskazane jest leczenie klimatyczne. Jeżeli napady duszÂnoÅ›ci powtarzajÄ… siÄ™ częściej niż raz na miesiÄ…c, podawane sÄ… leki zaÂpobiegajÄ…ce napadom (Intal, Zaditen).
Leczenie stanu astmatycznego wymaga podania tlenu, steroidów nadnerczowych, leków rozkurczowych i rozrzedzających śluz (w formie iniekcyjnej), regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej, a czasem nawet kontrolowanego oddechu.