Niedokrwistość z niedoboru żelaza należy do najczÄ™st­szych anemii u dzieci – ok. 30 – 40% dzieci do 2 r. życia choruje na tÄ™ postać niedokrwistoÅ›ci. W krajach zaniedbanych, o niskiej kulturze żywienia, odsetek dzieci cierpiÄ…cych na niedobór żelaza jest znacznie wyższy. Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest chorobÄ… ogólnoustrojowÄ…, charakteryzujÄ…cÄ… siÄ™ zmniejszeniem syntezy hemoglobiny i enzy­mów zawierajÄ…cych żelazo, co powoduje zahamowanie wytwarzania i dojrzewania krwinek czerwonych.

Przyczyną niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci mogą być:

1) mniejsze zapasy żelaza z okresu życia płodowego; doty­czy to zwłaszcza wcześniaków, bliźniąt, dzieci z ciąż mnogich oraz tych noworodków, które narażone były na utratę krwi, np. na skutek zbyt wczesnego podwiązania pępowiny (pozbawia to dziecko ok. 50 do 100 ml krwi pępowinowej);

2) niedoborowa dieta, czyli niedostateczna zawartość żelaza w pokarmach, zwłaszcza nadmiar mleka ubogiego w żelazo, niepodawanie jarzyn, mięsa, jaj, soków owocowych;

3) zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego, któ­re mogą być spowodowane ostrymi i nawracającymi biegunkami, bie­gunkami przewlekłymi, a także wrodzonymi wadami przewodu pokar­mowego (którym mogą towarzyszyć krwawienia), powodującymi gor­sze przyswajanie żelaza;

4) nadmierne straty żelaza spowodowane ostrym lub prze­wlekłym krwawieniem a także nawracającymi krwotokami z nosa i nadmiernym krwawieniem miesiączkowym u dziewcząt;

5) zwiÄ™kszone zapotrzebowanie na żelazo, zwÅ‚aszcza u wczeÅ›niaków i niemowlÄ…t szybko przybywajÄ…cych na wadze, oraz podczas tzw. „skoku wzrostowego” w okresie pokwitania.

Do objawów niedokrwistości z niedoboru żelaza należą: bladość skóry i błon śluzowych, brak łaknienia, zahamowanie przyrostu masy ciała i wzrostu, złe samopoczucie, zmniejszenie ruchliwości dziecka, nadmierna senność, rozdrażnienie. U dzieci starszych ponadto bóle i zawroty głowy, uczucie zmęczenia i senności, bicie i kołatanie serca. W przypadkach większych niedoborów występują nadżerki w kącikach ust, zanikają brodawki językowe, uszkodzeniu ulegają kosmki jelito­we, co z kolei powoduje biegunki i zaburzenia wchłaniania.

Badanie morfologiczne krwi wykazuje obniżenie poziomu hemoglo­biny poniżej 10 g%, a w cięższych stanach niedoboru żelaza — nawet poniżej 6 g%. Krwinki czerwone są słabo wypełnione hemoglobiną i ogólna ich liczba jest przeważnie obniżona. Również poziom żelaza w surowicy krwi jest niski.

Leczenie. Ponieważ rozwój niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci jest poprzedzony okresem wyczerpania zapasów tego pierwiast­ka w magazynach tkankowych, zasadnicze znaczenie ma tzw. postępo­wanie profilaktyczne, czyli zapobieganie. Leczeniem profi­laktycznym powinny być objęte wszystkie dzieci przedwcześnie urodzone, dzieci z ciąż mnogich, z obniżonym poziomem hemoglobiny w okresie noworodkowym, dzieci narażone na straty krwi w okresie okołoporodowym i dzieci matek, w które w okresie ciąży miały znacz­ną niedokrwistość. Wskazania do profilaktyki dotyczą także dzieci z nawracającymi zakażeniami układu oddechowego i pokarmowego, w okresie szybkiego wzrostu, dziewcząt w okresie pokwitania obficie i nieregularnie miesiączkujących, dzieci z upośledzonym łaknieniem szczególnie niechętnie jedzących mięso, jarzyny i owoce oraz dzieci ze skłonnością do krwawień.

Wcześniaki od 2 miesiąca życia powinny zapobiegawczo otrzymy­wać preparaty żelaza doustnie w dawce 2 mg/kg masy ciała dziennie, przez okres pierwszego roku.

Leczenie istniejÄ…cej niedokrwistoÅ›ci polega na stosowaniu pre­paratów żelaza doustnie lub domięśniowo, Å›ciÅ›le pod kontrolÄ… lekarza. Leczenie doustne trwa co najmniej 6-8 tygodni. W trakcie leczenia stolce sÄ… ciemne, wystÄ™puje także czarne zabarwienie zÄ™bów, jest to jednak objaw przejÅ›ciowy. Bardzo ważne jest stosowanie WÅ‚aÅ›ciwej diety – ograniczenie mleka i jego przetworów, mÄ…ki, kasz, a podawa­nie miÄ™sa, jarzyn, owoców, żółtka.