Biegunki ostre u „starszych niemowlÄ…t” i dzieci w wieku przed­szkolnym sÄ… głównie wywoÅ‚ywane przez bakterie — paÅ‚eczki czerwon­ki (Shigella) oraz różne szczepy salmonelli (Salmonella), wykazujÄ…ce wÅ‚asnoÅ›ci chorobotwórcze także u dorosÅ‚ych. Głównym źródÅ‚em zaka­żeÅ„ sÄ… „brudne rÄ™ce” osoby pielÄ™gnujÄ…cej, zanieczyszczona woda, brudne Å›wieże jarzyny (saÅ‚ata, rzodkiewka, surowa marchew), brudne skorupki jaj.

Przy tzw. „masywnym” zakażeniu (duże iloÅ›ci poÅ‚kniÄ™tych drob­noustrojów) objawy chorobowe mogÄ… być bardzo burzliwe, aż do utra­ty przytomnoÅ›ci i drgawek, a w stolcach z reguÅ‚y wystÄ™puje Å›wieża krew, Å›luz i ropa.

Celiakia, czyli glutenozależna choroba trzewna. Przyczyną tej choroby jest zanik śluzówki jelit pod wpływem białek zbóż, tzw. glute­nów. Następstwem są tzw. zaburzenia wchłaniania jelito­wego prowadzące do zahamowania rozwoju fizycznego dziecka.

Objawem choroby sÄ… przewlekÅ‚e biegunki. KaÅ‚ jest półpÅ‚ynny, obfity, zawiera niestrawionÄ™ części pożywienia (np. marchew), jest czÄ™sto odbarwiony i lÅ›niÄ…cy (duża domieszka tÅ‚uszczów). W zaawanso­wanej, wstÄ™pnej fazie choroby, zazwyczaj u dzieci kilku- lub kilkunastomiesiÄ™cznych, zwraca uwagÄ™ duży „rozdÄ™ty” brzuch, chude koÅ„czy­ny oraz zmiana usposobienia dziecka — staje siÄ™ ono niechÄ™tne, prze­staje siÄ™ bawić i Å›miać, traci apetyt.

Leczenie jest szpitalne. NiezbÄ™dne jest wykonanie wielu ba­daÅ„. Po ustaleniu rozpoznania dziecko leczone jest dietÄ… bezglu­tenowÄ…, a czÄ™sto i dodatkowo mieszankami mlekozastÄ™pczymi. Dieta bezglutenowa musi być stosowana przez wiele lat, aż do osiÄ…gniÄ™cia peÅ‚nego rozwoju fizycznego. U dzieci, które byÅ‚y leczo­ne we wstÄ™pnym okresie choroby dietÄ… bezglutenowÄ…, a nastÄ™pnie le­czenie to przerwano, „gdyż już jest dobrze”, może dojść bÄ…dź do na­wrotu objawów choroby, bÄ…dź do zahamowania rozwoju fizycznego, zwÅ‚aszcza wzrostu.

Alergia na białka mleka. Wcale nierzadką przyczyną prze­wlekłych dolegliwości ze strony układu trawienia, a zwłaszcza prze­wlekłych biegunek jest alergia na mleko, a właściwie na białka mle­ka: kazeinę, laktoalbuminę, laktobetaglobulinę.

ZÅ‚a tolerancja mleka wystÄ™puje zazwyczaj u dzieci z rodzin dotknię­tych „skazÄ… alergicznÄ…”. Dzieci te czÄ™sto cierpiÄ… w okresie później­szym na alergie skórne i alergicznÄ… dychawicÄ™ oskrzelowÄ…. ZÅ‚a tole­rancja mleka ujawnia siÄ™ zazwyczaj w 2 —6 miesiÄ…cu życia, a objawy jej u wiÄ™kszoÅ›ci dzieci dotkniÄ™tych tÄ… nietolerancjÄ… ustÄ™pujÄ… samoist­nie w tzw. wieku poniemowlÄ™cym, tj. do 18 miesiÄ…ca życia.

Objawy złej tolerancji mleka mogą przebiegać łagodnie — w po­staci okresowych wymiotów, wzdęć, okresowych biegunek, mogą być jednak bardzo burzliwe, do złudzenia przypominając stan zatrucia w przebiegu biegunki zakaźnej.

Rozpoznanie ustalane jest zazwyczaj na podstawie obserwacji zachowania się dziecka przy karmieniu mlekiem i po zastosowaniu diety bezmlecznej bądź tzw. mieszanek mlekozastępczych.