Biegunki ostre u „starszych niemowlÄ…t” i dzieci w wieku przedÂszkolnym sÄ… głównie wywoÅ‚ywane przez bakterie — paÅ‚eczki czerwonÂki (Shigella) oraz różne szczepy salmonelli (Salmonella), wykazujÄ…ce wÅ‚asnoÅ›ci chorobotwórcze także u dorosÅ‚ych. Głównym źródÅ‚em zakaÂżeÅ„ sÄ… „brudne rÄ™ce” osoby pielÄ™gnujÄ…cej, zanieczyszczona woda, brudne Å›wieże jarzyny (saÅ‚ata, rzodkiewka, surowa marchew), brudne skorupki jaj.
Przy tzw. „masywnym” zakażeniu (duże iloÅ›ci poÅ‚kniÄ™tych drobÂnoustrojów) objawy chorobowe mogÄ… być bardzo burzliwe, aż do utraÂty przytomnoÅ›ci i drgawek, a w stolcach z reguÅ‚y wystÄ™puje Å›wieża krew, Å›luz i ropa.
Celiakia, czyli glutenozależna choroba trzewna. PrzyczynÄ… tej choroby jest zanik Å›luzówki jelit pod wpÅ‚ywem biaÅ‚ek zbóż, tzw. gluteÂnów. NastÄ™pstwem sÄ… tzw. zaburzenia wchÅ‚aniania jelitoÂwego prowadzÄ…ce do zahamowania rozwoju fizycznego dziecka.
Objawem choroby sÄ… przewlekÅ‚e biegunki. KaÅ‚ jest półpÅ‚ynny, obfity, zawiera niestrawionÄ™ części pożywienia (np. marchew), jest czÄ™sto odbarwiony i lÅ›niÄ…cy (duża domieszka tÅ‚uszczów). W zaawansoÂwanej, wstÄ™pnej fazie choroby, zazwyczaj u dzieci kilku- lub kilkunastomiesiÄ™cznych, zwraca uwagÄ™ duży „rozdÄ™ty” brzuch, chude koÅ„czyÂny oraz zmiana usposobienia dziecka — staje siÄ™ ono niechÄ™tne, przeÂstaje siÄ™ bawić i Å›miać, traci apetyt.
Leczenie jest szpitalne. NiezbÄ™dne jest wykonanie wielu baÂdaÅ„. Po ustaleniu rozpoznania dziecko leczone jest dietÄ… bezgluÂtenowÄ…, a czÄ™sto i dodatkowo mieszankami mlekozastÄ™pczymi. Dieta bezglutenowa musi być stosowana przez wiele lat, aż do osiÄ…gniÄ™cia peÅ‚nego rozwoju fizycznego. U dzieci, które byÅ‚y leczoÂne we wstÄ™pnym okresie choroby dietÄ… bezglutenowÄ…, a nastÄ™pnie leÂczenie to przerwano, „gdyż już jest dobrze”, może dojść bÄ…dź do naÂwrotu objawów choroby, bÄ…dź do zahamowania rozwoju fizycznego, zwÅ‚aszcza wzrostu.
Alergia na biaÅ‚ka mleka. Wcale nierzadkÄ… przyczynÄ… przeÂwlekÅ‚ych dolegliwoÅ›ci ze strony ukÅ‚adu trawienia, a zwÅ‚aszcza przeÂwlekÅ‚ych biegunek jest alergia na mleko, a wÅ‚aÅ›ciwie na biaÅ‚ka mleÂka: kazeinÄ™, laktoalbuminÄ™, laktobetaglobulinÄ™.
ZÅ‚a tolerancja mleka wystÄ™puje zazwyczaj u dzieci z rodzin dotkniÄ™Âtych „skazÄ… alergicznÄ…”. Dzieci te czÄ™sto cierpiÄ… w okresie późniejÂszym na alergie skórne i alergicznÄ… dychawicÄ™ oskrzelowÄ…. ZÅ‚a toleÂrancja mleka ujawnia siÄ™ zazwyczaj w 2 —6 miesiÄ…cu życia, a objawy jej u wiÄ™kszoÅ›ci dzieci dotkniÄ™tych tÄ… nietolerancjÄ… ustÄ™pujÄ… samoistÂnie w tzw. wieku poniemowlÄ™cym, tj. do 18 miesiÄ…ca życia.
Objawy zÅ‚ej tolerancji mleka mogÄ… przebiegać Å‚agodnie — w poÂstaci okresowych wymiotów, wzdęć, okresowych biegunek, mogÄ… być jednak bardzo burzliwe, do zÅ‚udzenia przypominajÄ…c stan zatrucia w przebiegu biegunki zakaźnej.
Rozpoznanie ustalane jest zazwyczaj na podstawie obserwacji zachowania się dziecka przy karmieniu mlekiem i po zastosowaniu diety bezmlecznej bądź tzw. mieszanek mlekozastępczych.
Leczenie polega na stosowaniu diety ze „sztucznego mieÂli a” (roztwory soi Å‚ub miÄ™sa) lub też tzw. mieszanek mlekozaÂstÄ™pczych, w których biaÅ‚ka mleka zastÄ…pione sÄ… aminokwasami (np. preparat Nutramigen). Ten specjalny sposób żywienia należy stoÂsować tak dÅ‚ugo, jak dÅ‚ugo utrzymuje siÄ™ alergia jelitowa na mleko. Próby ponownego wprowadzania mleka do diety dziecka muszÄ… być podejmowane ostrożnie (np. zaczynać od Å‚yżki mleka i codziennie dawÂkÄ™ podwajać).
Biegunki w toku mukowiscydozy są konsekwencją uszkodzenia trzustki w przebiegu tej choroby. Dziecko mimo dobrego łaknienia nie przybywa na wadze z powodu złego trawienia pokarmów.
Leczenie polega na stosowaniu preparatów trzustki (najlepiej w formie granulowanej) oraz diety, w której zastÄ™puje siÄ™ tÅ‚uszcze zwieÂrzÄ™ce olejami roÅ›linnymi.
Biegunki zwiÄ…zane ze złą tolerancjÄ… cukrów. Cukry zÅ‚ożone, także laktoza zawarta w mleku, cukier trzcinowy, czyli sacharoza, oraz maltoza powstajÄ…ca ze skrobi — z mÄ…ki, aby mogÅ‚y być prawidÅ‚oÂwo przyswojone (wchÅ‚oniÄ™te) muszÄ… być uprzednio strawione w jelicie cienkim przez odpowiednie enzymy. W razie braku tych enzymów (tzw. disacharydaz, do których należy laktaza, sacharaza, maltaza) cukry zÅ‚ożone nie zostajÄ… przyswojone. PrzedostajÄ… siÄ™ do jelita grubeÂgo i tam ulegajÄ… pod wpÅ‚ywem bakterii i drożdży fermentacji. ProwaÂdzi to do biegunki (kwaÅ›nej, pienistej) połączonej czÄ™sto z oddawaÂniem dużych iloÅ›ci gazów i wzdęć. Wrodzony brak enzymów najczęściej dotyczy sacharazy i maltazy, wtórny — i ten najczęściej wystÄ™puje — laktazy, co jest nastÄ™pstwem uszkodzenia Å›ciany jelita cienkiego przez gluteny, wirusy, a także przez bakterie lub pasożyty.
ZÅ‚a tolerancja cukrów nie jest objawem groźnym. Stanowi ona raÂczej przykrÄ… dolegliwość i nie odbija siÄ™ w istotny sposób na rozwoju fizycznym dziecka.