Indywidualny przebieg rozwoju, począwszy od połączenia się ple­mnika z komórką jajową, czyli powstania zygoty, budowa i czynność tkanek, narządów, ich odrębności są zapisane w genotypie każdej jed­nostki. Program genetyczny stanowi potencjał rozwojowy, który może, lecz nie musi zrealizować się w pełni. Harmonijny przebieg rozwoju zależy, przy odpowiednich warunkach środowiska zewnętrznego, od sprawnego działania układu neurohormonalnego, który tak steruje rozdziałem materii i energii, aby odpowiadał on aktualnej dynamice rozwoju poszczególnych narządów, przy czym zawsze zostaje zachowa­ny priorytet potrzeb układu nerwowego.

Ostateczny poziom rozwoju zależy od tego, jakie były możli­wości realizowania potencjału genetycznego danej jednostki w warun­kach środowiska, czy w okresie rozwoju nie doszło do ciężkich-zabu­rzeń pracy przewodu pokarmowego, nerek, regulacji hormonalnej. In­terwencja medyczna w przypadkach zaburzeń wzrostu i rozwoju obejmuje możliwie jak najwnikliwsze badania diagnostyczne w celu ustalenia, czy przyczyny zaburzeń zależą od defektów genetycznych czy od przyczyn zewnętrznych, choroby itp. Ponieważ nie można bez­pośrednio zbadać programu genetycznego jednostki, jego ocenę opiera się na danych pośrednich dotyczących występowania danej cechy u członków danej rodziny, w danej rasie czy populacji. Dlatego np. po­miary wysokości czy masy ciała porównuje się z odpowiednimi wiel­kościami w danej klasie wieku występującymi w odnośnej populacji. Służą do tego tzw. tablice norm. Wartości te, najczęściej podawa­ne w układzie centylowym, pozwalają na określe­nie, jak często spotyka się w populacji cechę analizowaną u danego dziecka. W wielu przypadkach niski wzrost dziecka, budzący niepokój rodziców czy samego dziecka, jest uwarunkowany genetycznie i prze­ważnie nie ma potrzeby ani możliwości zmiany wrodzonego toru roz­wojowego.

Na przebieg różnych elementów rozwoju i procesów wzrastania wpływają prawie wszystkie hormony. Na przyrost długości i i pasy cia­ła głównie wywierają wpływ: przysadkowy hormon wzrostu, androgeny (steroidowe hormony płciowe męskie), insulina, hormony tarczycy. Przysadkowy hormon wzrostu i insulina ułatwiają wni­kanie aminokwasów do komórek i syntezę białek. Oba te hormony zwiększają również pulę i pobór substratów energetycznych przez ko­mórki: insulina — glukozy, hormon wzrostu — wolnych kwa­sów tłuszczowych. Hormon wzrostu pobudza również powstanie innego hormonu — somatomedyny, która przyspiesza wzrost chrzęstnych stref wzrostowych kości długich. W przypadku braku lub niedo­boru somatomedyny występuje karłowatość.

Przy niedoborze hormonów tarczycy następuje zwolnienie lub zahamowanie rozwoju, różnicowania się i dojrzewania tkanek i narządów. Skutkiem tych zaburzeń w układzie kostnym, nerwowym, czerwonokrwinkowym jest niedorozwój fizyczny i umysłowy, oraz anemia.

Androgeny przyczyniają się do wzmożenia wzrostu kośćca i tka­nek miękkich — głównie mięśni — w okresie dojrzewania płciowego oraz do rozwoju owłosienia płciowego (pokwitaniowy skok wzrosto­wy). Obok anabolicznego działania androgeny przyspieszają proces dojrzewania chrząstek wzrostowych, co prowadzi do skostnienia stref wzrostowych i zakończenia procesu wzrostu kości długich.

Nadmiar androgenów we wczesnym okresie życia prowadzi najpierw do przyspieszenia tempa wzrostu, a następnie do przedwczesnego skostnienia chrząstek wzrostowych i karłowatości.