Ostre biegunki zakaźne występujące w pierwszym półroczu życia mogą być wywołane nie tylko przez bakterie powodujące tego rodzaju objawy u dzieci starszych i u ludzi dorosłych, lecz także przez całą grupę bakterii dla dzieci starszych i ludzi dorosłych nieszkodli­wych. Z tego względu rodzice i opiekunowie niemowlęcia muszą szcze­gólną uwagę poświęcać przestrzeganiu zasad higieny, aby ochronić dziecko przed możliwością zakażenia (czystość pożywienia, smoczka, butelki, pieluszek, wody do kąpieli, mieszkania i in.). Częstość zakaź­nych biegunek jest w omawianym okresie życia bardzo znaczna, stąd też problem ten ma duże znaczenie społeczne.

Do bakterii wywoÅ‚ujÄ…cych ostre biegunki w pierwszym półroczu ży­cia należą: niektóre tzw. chorobotwórcze szczepy paÅ‚eczki okrężnicy (Escherichia coli), paÅ‚eczki z grupy Salmonella (S. enteritidis, S. typhimurium, S. agona i in.), paÅ‚eczki z grupy Klebsiella i szereg innych bakterii Gram-ujemnych. PaÅ‚eczki Shigella atakujÄ… dzieci w tym wie­ku rzadko: wywoÅ‚ujÄ… one czerwonkÄ™ raczej u niemowlÄ…t starszych i dzieci w wieku przedszkolnym. Podobnie paÅ‚eczki duru brzusznego {Salmonella typhi) i duru rzekomego (Salmonella paratyphi) wystÄ™pujÄ… przede wszystkim u dzieci starszych. PrzyczynÄ… biegunki u niemowlÄ…t mogÄ… być także bakterie należące do grupy Gram-dodatnich, np. gronkowcowe. Zdarza siÄ™ to jednak nieczÄ™sto i tylko przy masywnym zaka­żeniu — biegunka w toku zakażenia uogólnionego gronkowcowego czy rozmnożenia siÄ™ gronkowców na skutek zniszczenia normalnej „fizjologicznej” flory bakteryjnej w czasie doustnego leczenia antybio­tykami nie dziaÅ‚ajÄ…cymi na gronkowce.

Do bardzo częstej, jeszcze w Polsce niedostatecznie docenianej przy­czyny ostrych biegunek zakaźnych należą zakażenia wirusowe, zwłaszcza tzw. rota wirusem.

Objawy. Ostra biegunka zakaźna zaczyna się przeważnie gorączką i wymiotami. Następnie, a niejednokrotnie i równocześnie, wystę­puje biegunka, wzdęcie i bóle brzucha oraz niechęć do jedzenia. Stol­ce mogą być wodniste, często zmieniają barwę na zieloną lub są odbarwione. W stolcach zawarta może być domieszka śluzu, krwi i ropy.

Przebieg choroby zależy od: 1) odporności niemowlęcia (np. nie­mowlęta karmione piersią lżej chorują), 2) liczby drobnoustrojów, ja­kimi zostało zarażone dziecko, i 3) od rodzaju drobnoustrojów.

Lekki przebieg określany jest jako niestrawność, czyli dyspepsja. Ciężki przebieg, gdy występują objawy odwodnie­nia, zatrucia toksynami bakteryjnymi i kwasica, nazywany jest ze­społem toksycznym lub toksykozą. Wystąpienie objawów odwodnienia, zatrucia (narastający stan utraty przytomności) i kwa­sicy (głęboki przyspieszony oddech nasuwający nieraz przypuszcze­nia niewydolności oddechowej) stanowią zagrożenie życia. Niemowlę wykazujące tego rodzaju objawy powinno być jak najszybciej prze­wiezione do szpitala.

Leczenie ostrej biegunki zakaźnej u niemowlęcia polega na stoso­waniu leczenia farmakologicznego, dietetycznego i wyrównującego za­burzenia wodno-elektrolitowe i kwasicę.

Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków za­bijających bakterie na terenie przewodu pokarmowego, dających duże stężenie w świetle przewodu pokarmowego. Należy tu: furazolidon, biseptol, sulfaguanidyna, negram. Antybiotyki są podawane tylko wte­dy, gdy z biegunką współistnieją inne choroby (zapalenie uszu, zapale­nie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) lub też, gdy bakterie wyhodowane z kału wykazują oporność na stosowane leki.

Leczenie dietetyczne ostrej biegunki u niemowlÄ™cia polega na zastosowaniu tzw. „przerwy wodnej”, czyli gÅ‚odówki, w czasie której przez 6 do 24 godz. dziecko nie otrzymuje mleka ani in­nych pokarmów (zwÅ‚aszcza biaÅ‚kowych), a jedynie jest obficie pojone. W tym czasie należy podawać dziecku tzw. „pÅ‚yn do nawadnia­nia doustnego” (zob. niżej) i marchwiankÄ™. MarchwiankÄ™ sporzÄ…dza siÄ™ ze starej marchwi wyhodowanej na dziaÅ‚ce nie nawożo­nej sztucznymi nawozami. Po godzinnym gotowaniu marchew „prze­ciera siÄ™” w mikserze, rozcieÅ„cza wodÄ… tak, aby po odstaniu 1/3 stano­wiÅ‚ osad marchwiowy, sÅ‚odzi siÄ™ glukozÄ… (jednÄ… Å‚yżeczkÄ™ na 100 ml pÅ‚ynu) i dodaje szczyptÄ™ soli.

Po okresie „przerwy wodnej” (który nie powinien trwać dÅ‚użej niż 24 godz.) stopniowo wprowadza siÄ™ mieszankÄ™ mlecznÄ… bez mÄ…ki — najlepiej Bebiko 1 — tak aby w ciÄ…gu trzech dni zapotrzebowanie ener­getyczne dziecka byÅ‚o w peÅ‚ni pokryte mlekiem. NastÄ™pnie zmienia siÄ™ rodzaj mieszanki na wÅ‚aÅ›ciwy dla wieku (np. Bebiko 2) i stopniowo wprowadza (w zależnoÅ›ci od wieku dziecka) normalne pożywienie: zu­pÄ™ jarzynowÄ…, żółtko, miÄ™so i inne dodatki.

Przez cały okres leczenia dietą można stosować tarte jabłko z niewielką ilością glukozy lub cukru.