Okres poniemowlęcy i przedszkolny

W okresie poniemowlÄ™cym nastÄ™puje szybki postÄ™p sprawnoÅ›ci ru­chowej, rozwój mowy, zdolnoÅ›ci kojarzenia i koncentracji uwagi. Za­znacza siÄ™ zdolność do uogólnieÅ„ i rozumienie pojęć abstrakcyjnych. SÅ‚owa oznaczajÄ… już nie tylko jakiÅ› jeden okreÅ›lony przedmiot, lecz wywoÅ‚ujÄ… ogólne skojarzenia. Dziecko w 2 r. życia wie np., że kwia­tek pachnie, że może mieć różne kolory i ksztaÅ‚ty; ma poczucie przy­należnoÅ›ci pewnych przedmiotów czy cech do okreÅ›lonych osób, roz­różnia proste figury geometryczne; zaczyna mieć poczucie iloÅ›ci. Za­czÄ…tek liczenia stanowi dostrzeganie różnicy miÄ™dzy „jeden” i „wię­cej”. Dziecko 2-letnie na ogół wie, co znaczy jeden i dwa. Część trzy­latków umie w prawidÅ‚owej kolejnoÅ›ci wymienić kilka liczb, nawet do dziesiÄ™ciu.

Rozwój mowyw2i3r. życia postępuje bardzo szybko. U wielu dzieci rozwój mowy odbywa się jakby skokami. Po opanowaniu kilku nowych słów następuje przerwa w przyswajaniu sobie nowych. Dzieje się to zwykle w okresach nasilonej ruchliwości, gdy postępy w poru­szaniu się i manipulowaniu rękami odsuwają na dalszy plan potrzebę mówienia. Jest to szczególnie charakterystyczne dla dzieci bardzo ży­wych, u których potrzeba ruchu opóźnia nieco rozwój mowy.

W pierwszym półroczu 2r. życia ilość wymawianych słów wzrasta z każdym miesiÄ…cem o kilka. WczeÅ›niej dziecko wymawia rze­czowniki, nastÄ™pnie czasowniki. MiÄ™dzy 15 a 20 miesiÄ…cem życia za­czyna Å‚Ä…czyć sÅ‚owa w sposób zastÄ™pujÄ…cy zdania: „mama am” zamiast „mamo daj mi jeść”, a nastÄ™pnie budować proste, zÅ‚ożone z 2-3 wyra­zów zdania.

Pod koniec 2 r. życia liczba słów używanych przez dziecko wzrasta bardzo szybko do kilkuset i wymawianie ich jest coraz bardziej prawidÅ‚owe. PojawiajÄ… siÄ™ sÅ‚owa kilkusylabowe. SÄ… to już nie rzeczow­niki i czasowniki, ale również przymiotniki i przysłówki. Dziecko 2-let- nie zaczyna używać w zdaniach przypadków i czasów. Pierwszym zaim­kiem jest „ja”. Trzylatek używa go zamiast swojego imienia, którym okreÅ›la siebie dziecko 2-letnie. Nieco później pojawiajÄ… siÄ™ zaimki „my”, „nasz”, „nam”, Å›wiadczÄ…ce o poczuciu wytwarzajÄ…cej siÄ™ wiÄ™zi spoÅ‚ecznej.

Dziecko 3-letnie mówi nieustannie, używa ok. 1000 słów, buduje po­prawnie coraz dÅ‚uższe zdania, używa na ogół prawidÅ‚owych form gra­matycznych, coraz sprawniej wyraża swoje myÅ›li, relacjonuje zdarze­nia, mówi o tym, co ma nastÄ…pić w czasie przyszÅ‚ym. W poÅ‚owie 3 r. życia dziecko potrafi nauczyć siÄ™ krótkiego wierszyka. Część dzieci w 3 — 4 r. życia zaczyna siÄ™ jÄ…kać. U wiÄ™kszoÅ›ci jest to objaw prze­mijajÄ…cy, zwiÄ…zany z nienadążaniem rozwoju mowy za rozwojem psychicznym i potrzebÄ… szybkiego przekazywania swoich myÅ›li i wrażeÅ„. Rozwój zdolnoÅ›ci myÅ›lenia jest w 2-3 r. życia bardzo dynamiczny. Na przeÅ‚omie 1-2 r. życia wyobrażenia o przed­miotach i czynnoÅ›ciach wiąże siÄ™ z konkretnym widzianym przedmio­tem i konkretnÄ… wykonywanÄ… czynnoÅ›ciÄ… czy gestem. SÅ‚owa „pokaż nosek” wiążą siÄ™ z pokazaniem wÅ‚asnego nosa. Jest to etap myÅ›le­nia sensoryczno-motoryczny. Po nim nastÄ™puje etap konkretno-pojÄ™ciowy, gdy sÅ‚owa zaczynajÄ… nabierać znaczenia ogólnego. „Pokaż” oznacza możliwoÅ›ci pokazania wszystkiego, co ota­cza, „nosek” jest już nie tylko wÅ‚asnym nosem. W tym okresie dziecko myÅ›li gÅ‚oÅ›no. Dalszy rozwój myÅ›lenia rozwija siÄ™ na podstawie wÅ‚as­nych spostrzeżeÅ„, zapamiÄ™tywania zdarzeÅ„, które zaczynajÄ… siÄ™ Å‚Ä…czyć w przyczyny i skutki. Wyobraźnia dopiero zaczyna siÄ™ ksztaÅ‚to­wać i jest bardzo niedoskonaÅ‚a, co warunkuje typowy w tym okresie życia brak poczucia niebezpieczeÅ„stwa, np. wybieganie na jezdniÄ™, wchodzenie do gÅ‚Ä™bokiej wody, dotykanie bardzo gorÄ…cych przedmiotów.

W okresie poniemowlęcym doskonali się życie uczuciowe. Dziecko już nie tylko kocha, boi się czy złości, ale jest zdolne do współczucia, zazdrości, niepokoju o bliską osobę. Mimo bardzo silnej więzi rodzinnej, dziecko 3-letnie akcentuje swoją odrębność i przeja­wia coraz większą samodzielność. Silnie zaznacza się chęć wymusza­nia, upór, negatywizm. Wymaga to od dorosłych dużej wyrozumiałości i cierpliwości. Umiarkowana, łagodna stanowczość zapewnia dziecku równowagę i ufność.

Po pÅ‚ynnym opanowaniu mowy, zwykle w 3 — 4 r. życia, dziecko uczy siÄ™ posÅ‚ugiwać formami grzecznoÅ›ciowymi. Sprawne używanie: „proszÄ™”, „dziÄ™kujÄ™” zależy od wymagaÅ„ stawianych przez otoczenie; nawyk używania form grzecznoÅ›ciowych, podobnie jak poprawność za­chowania siÄ™, zależy od zwyczajów panujÄ…cych w otoczeniu, które dziecko bardzo uważnie obserwuje już od okresu niemowlÄ™cego i bar­dzo wczeÅ›nie zaczyna naÅ›ladować.

Dziecko 4-letnie umie nazwać podstawowe kolor,y. Umie­jętność nazywania pozostałych barw i odcieni zależy od ćwiczeń i za­interesowań rozwijanych przez otoczenie.

Nauka liczenia nie idzie w parze z umiejętnością wymieniania prawidłowej kolejności liczb, którą zwykle opanowuje dziecko 3-let- nie. Zwykle dopiero 4-letnie dziecko umie policzyć 3-4 przedmioty. W wieku 5 lat dziecko potrafi z większej liczby przedmiotów odliczyć pra­widłowo do 10. W tym wieku dziecko powinno również rozumieć i uży­wać prawidłowo słów określających pory doby i roku. Dopiero 6 —7-letnie uczy się dni tygodnia i miesięcy. Dziecko 6-letnie umie na ogół liczyć do 100, liczyć dziesiątkami do 100, dodawać w obrębie 10, odejmować w obrębie 5. W wieku 7 lat dodaje w obrębie 20, odejmuje w obrębie 10. Umiejętność odróżnienia monet opanowują dzieci w róż­nym okresie życia, głównie w zależności od praktycznych potrzeb — znacznie szybciej te dzieci, które uczestniczą w zakupach.

W wieku poniemowlęcym i przedszkolnym nauka odbywa się poprzez obserwowanie, a następnie kojarzenie faktów w przyczyny i skutki. Główną formą nauki jest w tym okresie życia zabawa. Ćwiczy ona zdolność spostrzegania, manipulowania i coraz dłuższej koncentracji uwagi. Zabawy konstrukcyjne piaskiem, klockami, układanka­mi ćwiczą precyzję ruchów i rozwijają wyobraźnię. Zabawy tema­tyczne polegają na naśladowaniu otoczenia i na odtwarzaniu fikcyj­nych sytuacji, jeżdżeniu nie istniejącym autem, karmieniu lalek nie ist­niejącymi potrawami itp. Zabawy te wymagają spostrzegawczości, zapa­miętywania i wyobraźni. Zabawy artystyczne: lepienie, malowa­nie, wycinanki, rozwijają umiejętności manipulacyjne i poczucie estety­ki. Między 3 i 6 r. życia znaczenie dydaktyczne (szkolące) mają zabawy w loteryjki, łamigłówki, gry. Uczenie się w formie zabawy stanowi przy­gotowanie do okresu szkolnego.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.