Okres niemowlęcy

Po okresie noworodkowym, który cechuje się postępującą stabiliza­cją funkcji życiowych i stosunkowo małą dynamiką wzrastania i roz­woju ruchowego, następuje trwający około roku okres niemow­lęcy. W ciągu pierwszego roku życia rozwój postępuje bardzo szyb­ko. Wydłużają się stopniowo i coraz bardziej są aktywne okresy czu­wania, powiększa się masa ciała, zmieniają się proporcje, prawie z dnia na dzień pojawiają się nowe ruchy i umiejętności. Rozwój ru­chowy u zdrowych dzieci przebiega według pewnego schematu i jest jednym z wykładników prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego. Dlatego dla oceny prawidłowości rozwoju dziecka pożyteczna jest znajomość okresów życia, w których pojawiają się po­szczególne reakcje ruchowe. Ponieważ istnieją różnice indywidualne w rozwoju poszczególnych dzieci, terminy pojawiania się czynności ru­chowych, podobnie jak wszystkie inne normy rozwojowe, mają tylko orientacyjne znaczenie.

Pod koniec pierwszego miesiÄ…ca życia ustÄ™puje duże napię­cie mięśniowe, znika pÅ‚odowe uÅ‚ożenie z przygiÄ™tymi rÄ™kami i nogami. UmiejÄ™tnoÅ›ci ruchowe rozwijajÄ… siÄ™ od gÅ‚owy ku doÅ‚owi, a w zakresie rÄ™ki – od ramienia do palców.

W 2 miesiącu życia niemowlę wykonuje niecelowe ruchy głową na boki, skręca i wygina tułów, chaotycznie wymachuje rękami i no­gami.

W 3 miesiÄ…cu życia stopniowe opanowanie ruchów gÅ‚owy i bar­ków pozwala na unoszenie gÅ‚owy przy leżeniu na brzuchu stopniowo z coraz wyższym unoszeniem barków i klatki piersiowej. UmiejÄ™tność ta pojawia siÄ™ nieco wczeÅ›niej u dzieci ukÅ‚adanych na brzuchu, co zda­niem niektórych pediatrów sprzyja również wczeÅ›niejszemu rozwojowi narzÄ…du wzroku i nabywaniu umiejÄ™tnoÅ›ci obserwowania. W 3 miesią­cu koordynacja mięśni umożliwia dÅ‚uższÄ… fiksacjÄ™ wzroku na bÅ‚yszczą­cych przedmiotach znajdujÄ…cych siÄ™ w odlegÅ‚oÅ›ci nie przekraczajÄ…cej 3 m, a nastÄ™pnie na wodzenie wzrokiem za poruszajÄ…cym siÄ™ przedmio­tem i w kierunku dźwiÄ™ków; dziecko zaczyna obserwować swoje unoszo­ne do góry rÄ™ce i nogi. Również w 3 miesiÄ…cu w czasie coraz czÄ™stszych i dÅ‚uższych okresów radoÅ›ci wywoÅ‚ywanej bliskoÅ›ciÄ… i gÅ‚osem czÅ‚owieka wystÄ™puje ogólne ożywienie z wydawaniem dźwiÄ™ków „gruchania”, gÅ‚oś­nym Å›miechem, wymachiwaniem rÄ™kami, które potrÄ…cajÄ… bÄ™dÄ…ce w ich zasiÄ™gu przedmioty. W tym okresie zanikajÄ… bezwarunkowe odruchy okresu noworodkowego: chwytania, peÅ‚zania, obejmowania.

4-miesięczne niemowlę wykonuje w okresach radości i złości mostek i unosi głowę leżąc na plecach. Obie te reakcje są dowodem doskonalenia mięśni grzbietu. Przypadkowe potrącanie przedmiotów, występujące zwykle w okresach radości przy ogólnym ożywieniu, zmienia się stopniowo w celowe wyciąganie ramion do zabawki i nie­zdarne potrącanie jej rękami. W 4-5 miesiącu dziecko potrafi obra­cać się z pleców na boki, a pociągane za ręce podnosi ramiona i plecy.

5-miesiÄ™czne dziecko obraca siÄ™ z pleców na brzuch, chwyta obu­rÄ…cz przedmioty znajdujÄ…ce siÄ™ nad klatkÄ… piersiowÄ…, a wkrótce rów­nież nad twarzÄ… i z boku, obmacuje wÅ‚asnÄ… gÅ‚owÄ™ i nogi. Uchwycony przedmiot poczÄ…tkowo udaje siÄ™ dziecku utrzymać miÄ™dzy obiema dÅ‚oÅ„mi zaledwie parÄ™ sekund. NastÄ™pnym etapem rozwoju chwytania jest zaciskanie caÅ‚ej dÅ‚oni na wÅ‚ożonej do rÄ™ki zabawce, poczÄ…tkowo bez przeciwstawnego uÅ‚ożenia kciuka (tzw. „maÅ‚pi chwyt”). Dziecko poczÄ…tkowo puszcza tÄ™ zabawkÄ™, gdy do drugiej rÄ™ki wÅ‚oży mu siÄ™ in­ny przedmiot.

W 6 miesiącu życia niemowlę chwytając palce osoby dorosłej lub pręt łóżeczka samodzielnie siada i przez chwilę pozostaje w tej po­zycji mocno przygięte do przodu. Dopiero między 7 i 9 miesiącem uczy się samodzielnie siadać z pozycji na boku i coraz dłużej samodzielnie siedzi z coraz bardziej wyprostowanymi plecami. Niektóre dzieci, szczególnie te, które dużo czasu spędzają w pozycji na brzuchu przed nauczeniem się siadania, opanowują sztukę pełzania na brzuchu, tzn. przemieszczania się przy pomocy rąk najpierw w kółko, następnie do tyłu i w nieco późniejszym okresie do przodu. Dzieci te siadają na ogół później niż inne, a niektóre z nich wcześniej stoją z podparciem niż siedzą. Taka kolejność rozwoju ruchowego jest korzystna dla kształto­wania prawidłowej postawy ciała.

Pod koniec 6 miesiąca życia dziecko zaczyna chwytać jedną rę­ką przedmioty. Wkrótce opanowuje umiejętność trzymania jednocześ­nie w każdej rączce po jednym przedmiocie i podnoszenia trzymanego przedmiotu do ust. Jest to początek nauki samodzielnego jedzenia, a zarazem zapowiedź poznawania (między 8 i 9 miesiącem życia) każde­go przedmiotu przez wkładanie go do ust.

W 6 —7 miesiącu pojawiają się zaczątki usprawniania nóg. Nie­mowlę trzymane pod pachy w pionowej pozycji podpiera się nogami i wykonuje ruchy stąpania.

MiÄ™dzy 7 i 9 miesiÄ…cem podtrzymywane pod pachy niemowlÄ™ mocno podpiera siÄ™ nogami i wykonuje ruchy podskakiwania. W tym okresie „maÅ‚pi chwyt” caÅ‚Ä… dÅ‚oniÄ… zostaje zastÄ…piony chwytaniem pal­cami i przeciwstawnym uÅ‚ożeniem kciuka. Stopniowe usprawnienie palców rÄ™ki pozwala na opanowanie ok. 9 miesiÄ…ca życia umiejÄ™tnoÅ›ci chwytania dwoma palcami.

Około 8 miesiąca dziecko umie samo chwytać po jednym przed­miocie do każdej ręki, przekładać przedmiot z ręki do ręki i upuszczać go celowo. Między 8 i 9 miesiącem postawione stoi z podpieraniem się oraz trzymając się podparcia samodzielnie klęka. Następnym etapem przygo­towującym chodzenie jest samodzielne wstawanie przy poręczy łóżeczka czy kojca, a wkrótce potem pierwsze kroki w bok wzdłuż poręczy.

W9miesiącu zwykle dziecko zaczyna poruszać się raczkując na kolanach w pozycji poziomej przy pomocy rąk. Doskonalenie raczko­wania prowadzi do sprawnego poruszania się na czworakach z odry­waniem kolan od podłoża.

Nauka chodzenia odbywa się stopniowo między 9 i 14 mie­siącem życia, w różnym tempie u różnych dzieci, poprzez następują­ce fazy: 1) kroczenie na boki wzdłuż poręczy, 2) kroczenie do przodu z podparciem, 3) chodzenie z trzymaniem za rękę, 4) samodzielne cho­dzenie. Doskonalenie samodzielnego chodzenia trwa wiele miesięcy i przebiega różnie u różnych dzieci. Jedne stawiają kroki bardzo ostroż­nie, inne kroczą szybko nie zważając na przeszkody, jeszcze inne przez długi czas chętniej poruszają się raczkując niż chodząc.

W ostatnich miesiącach pierwszego roku życia dziec­ko doskonali umiejętność chwytania, nabiera umiejętności manipulo­wania palcami, potrząsa trzymanymi w rękach przedmiotami i stuka przedmiotem o przedmiot, potrafi ustawić 2 klocki jeden na drugim. Je trzymane w ręce jedzenie, np. jabłko, biszkopt itp., oburącz trzyma kubek, z którego dostaje pić i podtrzymuje butelkę.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.