Pierwsza pomoc. Podstawową czynnością w udzielaniu pierwszej pomocy w zatruciach u dzieci jest usunięcie nie wchłoniętej jeszcze trucizny z organizmu. Przy kontakcie trucizny ze skórą lub oczami wskazane jest obfite przemywanie wodą, przy zatruciu wziewnym (wchłonięciu trujących gazów) wyniesienie dziecka z za­trutego otoczenia, zapewnienie mu dostatecznego dopływu świeżego powietrza, a w razie zatrzymania oddechu — stosowanie sztucznego oddychania. W zatruciach drogą doustną, jeśli trucizna znajduje się jeszcze w jamie ustnej, należy natychmiast usunąć ją pal­cem, a po połknięciu spowodować wymioty poprzez podrażnienie tyl­nej ściany gardła palcem, łyżką lub szpatułką.

Zatrute dziecko może wymiotować samo. Należy wówczas uło­żyć je na boku, głową w dół, najlepiej na kolanach siedzącej oso­by dorosłej, aby uniknąć przedostania się wymiocin do dróg odde­chowych.

Wymiotów nie wolno prowokować u dzieci nieprzyto­mnych i w stanie drgawkowym oraz u dzieci, które połknęły rozpu­szczalniki organiczne (benzynę, naftę, terpentynę), ługi i kwasy żrące oraz związki powierzchniowo czynne, pieniące się.

Dzieciom zatrutym drogą doustną nie powinno po­dawać się mleka! Mleko może zwiększyć wchłanianie trucizny w przypadkach zatruć truciznami dobrze rozpuszczającymi się w tłu­szczach: rozpuszczalnikami organicznymi (benzyną, naftą, terpentyną), środkami przeciwko molom (naftaliną, dwuchlorobenzenem), środkami owadobójczymi (insektycydami).

Prawidłowy transport zatrutego dziecka. W każdym przypadku utraty przytomności przez dziecko lub zaburzeń jego świadomości na­leży podejrzewać zatrucie. Po zapewnieniu drożności dróg oddecho­wych (usunięcie śluzu z jamy ustnej i gardła) dziecko należy prze­transportować do szpitala.

Transport powinien odbywać się w pozycji bezpiecznej, zapobiegają­cej zachłyśnięciu w następstwie wymiotów i uduszeniu przy zapadaniu się języka, najlepiej w ułożeniu na boku, na kolanach siedzącej osoby dorosłej.

Zabezpieczenie materiału do badań lekarskich. Zabierając za­trute dziecko z miejsca wypadku należy usiłować znaleźć to, co przy­puszczalnie mogło ono przyjąć. Ponadto należy zabezpieczyć i zabrać ze sobą w naczyniach jego wymiociny, mocz i kał do badań mających na celu wykrycie trucizny. Dotyczy to zwłaszcza tych wypadków, gdy dziecko uległo zatruciu nieznaną substancją.

Dalsze sposoby eliminacji trucizn z organizmu. Zatrute dzieci leczy się w warunkach szpitalnych, podobnie jak zatrucie osoby do­rosłej.

Leczenie podtrzymujące podstawowe czynności życiowe organizmu jest najważniejszym sposobem leczenia ciężkich, ostrych zatruć u dzieci. Ta metoda leczenia nazywa się intensywną te­rapią zachowawczą.

Leczenie przyczynowe, podobnie jak u dorosłych, polega na: 1) usunięciu trucizny nie wchłoniętej, 2) przeprowadzeniu, nawet po wymiotach, płukania żołądka, 3) oczyszczeniu dolnego odcinka przewodu pokarmowego za pomocą lewatywy lub, o ile nie ma przeciwwskazań, środków przeczyszczających. Do leczenia przyczyno­wego należy również postępowanie mające na celu przemianę trucizny w związki niewchłanialne lub mniej wchłanialne albo jej związanie (podanie węgla aktywowanego mającego właściwości adsorpcyjne). W dobrze wyposażonych szpitalach istnieją możliwości (jeśli jest to wskazane) zastosowania swoistych odtrutek. Działanie ich polega na zamianie czynnika toksycznego w postać nietoksyczną lub mniej to­ksyczną wydalaną z organizmu.

Wszystkie te sposoby eliminacji trucizn z organizmu noszÄ… nazwÄ™ leczenia pierwotnego.

Leczenie wtórne obejmuje szereg metod, polegających na przyspieszeniu eliminacji już wchłoniętej trucizny, takich jak stoso­wanie leków moczopędnych i dużych ilości płynów drogą dożylną (wy­muszona diureza), dializa otrzewnowa, hemodializa, plazmafereza, hemoperfuzja.