Termin alergia pochodzi od gr. słów allos – inny i ergon – dzia­łanie i oznacza zmienionÄ… odczynowość organizmu. Ludzie z alergiÄ… reagujÄ… objawami choroby na różne, powszechnie spotykane w Å›rodo­wisku substancje i czynniki, które u zdrowych nie wywoÅ‚ujÄ… żadnej reakcji. Substancje te nazywane sÄ… alergenami.

Biorąc pod uwagę drogę wnikania alergenów do organizmu, dzieli się je na: a) alergeny pokarmowe (mleko, jaja, mięso, ryby, owoce cytrusowe, czekolada i in.), b) alergeny wziewne (kurz, roztocze, sierść zwierząt, pyłki roślin, grzyby pleśniowe, pióra) oraz c) alergeny iniekcyjne (niektóre leki, jady owadów). Sposób do­stania się alergenu do organizmu wpływa na szybkość i nasilenie reakcji. Leki podane pozajelitowo łatwiej wywołują u osób uczulo­nych groźne objawy, np. wstrząs anafilaktyczny, niż leki podane doustnie, chociaż ta druga droga nie wyłącza możliwości wystąpienia wstrząsu. Istnieją ponadto alergeny kontaktowe .(nikiel, chrom, formalina, barwniki, środki piorące, kosmetyki i in.), które mo­gą wywołać tzw. wyprysk kontaktowy, częściej występujący u dorosłych niż u dzieci.

Drobnoustroje, podobnie jak leki, mogą dostawać się do organizmu każdą z wymienionych dróg. Części składowe drobnoustrojów mogą być alergenami.

W pierwszym okresie życia dziecka najczęstszymi alergenami są po­karmy. U niemowląt żywionych sztucznie łatwo rozwija się nadwrażli­wość na mleko krowie, które jako gatunkowo obce zawiera takie aler­geny, jak laktoalbumina, laktoglobulina czy kazeina. Alergeny wziew­ne mają coraz większe znaczenie w miarę wzrostu dziecka.

Wnikanie alergenów do organizmu stanowi bodziec dla układu im­munologicznego do wytwarzania przeciwciał czynnych w reakcjach alergicznych. Są to reaginy należące do klasy immunoglobulin IgE. W surowicy krwi jest ich mało, mają bowiem powinowac­two do komórek, czyli są cytofilne. Lokalizują się w tkankach, na powierzchni komórek tucznych (mastocytów), gdzie znajdują się odpo­wiednie dla IgE miejsca uchwytu zwane receptorami.

Alergia jest stanem nabytej, swoistej, zmienionej odczynowoÅ›ci organizmu, powstajÄ…cym w wyniku dziaÅ‚ania alergenów. W rozdziale tym termin „alergia” używany jest w znaczeniu nadwrażliwość (tak też rozumiany jest potocznie), oznacza zjawisko niekorzystne dla organizmu, zwiÄ…zane z chorobami wynikajÄ…cymi z alergizacji. Alergia może mieć również znaczenie pozytywne. Alergia, która wytwarza siÄ™ po wprowadzeniu niektórych drobnoustrojów, oznacza, że organizm le­piej potrafi zmobilizować obronÄ™ immunologicznÄ… przy wtórnym kon­takcie z tym samym drobnoustrojem. Alergia np. po szczepieniu BCG jest synonimem wytworzonej odpornoÅ›ci przeciw prÄ…tkowi gruźli­cy.